نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران.
2 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
چکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف پیش‌بینی گرایش به سوءمصرف مواد و اعتیاد به اینترنت بر اساس حمایت اجتماعی ادراک شده و سبکهای کنار آمدن با استرس با میانجیگری هوش‌هیجانی انجام شد.
روش: روش پژوهش حاضر، همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان متوسطه دوره دوم شهر تهران در سال تحصیلی 98-1397 بود. حجم نمونه آماری براساس روش پیشنهادی شوماخر و لوماکس(2004) تعداد400 نفر محاسبه شد که با روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. افراد نمونه، پرسشنامههای اعتیاد به اینترنت یانگ (1998)، سوءمصرف مواد فرچاد و همکاران (1385)، هوش‌هیجانی برادبری– گریوز (2004)، حمایت اجتماعیادراک شده زیمت و همکاران (1988) و راهبردهای مقابلهای لازاروس و فولکمن (1985) را تکمیل کردند. برای آزمون فرضیهها، از معادلات ساختاری استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که متغیرهای پیش بین حمایت اجتماعی (P≤0/05) و راهبردهای مقابله با استرس (p <0/001)، به‌طور مستقیم گرایش به مصرف مواد را پیش‌بینی کردند همچنین حمایت اجتماعی (p <0/001) و راهبردهای مقابله با استرس (p <0/001)، به‌طور مستقیم اعتیاد به اینترنت را پیش‌بینی کردند. اما هوش‌هیجانی رابطه مستقیم مثبت معنیداری با گرایش به سوءمصرف مواد و اعتیاد به اینترنت نداشت. یافته دیگر پژوهش نشان داد که راهبردهای مقابلهای مساله مدار و حمایت اجتماعی از طریق هوش‌هیجانی بر گرایش به مواد اثر میانجیگری جزیی میگذارند ولی بر اعتیاد به اینترنت اثر معنیداری از طریق میانجیگری هوش‌هیجانی ندارند.
نتیجه گیری: با گسترش شبکههای حمایت اجتماعی، آموزش راهبردهای مقابلهای کارآمد و ارتقای هوش‌هیجانی میتوان از مواجهه نوجوانان با موقعیتهای خطرساز مصرف مواد و وابستگی افراطی به اینترنت پیشگیری کرد.
کلمات کلیدی: اعتیاد به اینترنت، حمایت اجتماعی، سبکهای مقابله با استرس، سوءمصرف مواد، هوش هیجانی
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Prediction of substance abuse tendency and Internet addiction based on perceived social support and stress coping styles by mediating emotional intelligence
نویسندگان [English]
- mohammadali taleghaninejad 1
- Rahim Davari 2
- Farah lotfikashani 1
1 Department of Psychology, Islamic Azad University, Roudehen Branch, Roudehen, Iran.
2 Ph.D.Assistant professor,Islamic Azad University Roudhen branch
چکیده [English]
Objective: This study aimed Prediction of substance abuse tendency and Internet addiction based on perceived social support and stress coping styles by mediating emotional intelligence. Methods:The current study method was a correlation with a structural equation design. The study population included secondary school students in Tehran in the academic year 2018-2019. The sample size consisted of four hundred (400) students that based on the proposed method of Schumacher and Lomax (2004) was considered. Participants were selected by an accessible sampling method. Yung internet addiction questionnaire (1998), drug abuse (Farchad et al., 2006), emotional intelligence questionnaire based on Bradbury - Graves (2004), perceived social support developed by Zimet and colleagues (1988), The Lazarus and Folkman’ ways of coping questionnaire (1985) were completed by sample subjects. To test the hypothesis, the structural equations were used.
Results: Findings suggest predictive variables of social support, stress coping strategies and emotional intelligence predict directly the tendency to drug abuse and internet addiction. Also, coping strategies and social support through emotional intelligence have a little meditative effect on the tendency to drug abuse but through the mediation have no significant effect on internet addiction.
کلیدواژه‌ها [English]
- tendency to drug abuse
- internet addiction
- perceived social support
- stress coping styles
- emotional intelligence
الهی، کتایون، صفاریان طوسی، محمدرضا. (1396). رابطه حمایت اجتماعی ادراک‌شده و خودتنظیمی هیجانی با عود مصرف مواد در زنان. روانشناسی اجتماعی. مقاله 8، دوره 2، شماره 42، 79-88 .
بهادری خسروشاهی، جعفر، هاشمی‌نصرت آباد، تورج. (1390). رابطه سبکهای دلبستگی، راهبردهای مقابلهای و سلامت روانی با اعتیاد به اینترنت. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی, 8(30), 177-188.
بهبهانی، محمدرضا. (1395). مقایسه سلامت روان، خطرپذیری و گرایش به مواد مخدر در نوجوانان با بلوغ زودرس و بلوغ عادی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد رودهن.
بیرانوند نورالدین، کمیلی حسین، حیدری حشمت اله.(1394). بررسی رابطه هوش هیجانی با سبکهای مقابله با استرس درپرستاران. مجله بالینی پرستاری و مامایی; ۴ (۳) :۴۰-۴۹
جبرائیلی، هاشم، حبیبی، مجتبی. (1395). نقش تعدیل‌کننده هوش هیجانی در رابطه با اثر آمادگی برای اعتیاد بر مصرف مواد. دستاوردهای روانشناسی بالینی، 2(1):84-69.
جعفری، نسیم، فاتحی زاده، مریم. (1390). پیش بینی اعتیاد به اینترنت بر پایه هوش هیجانی در دانشجویان دانشگاه اصفهان، فصلنامه دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 12 (3)، 86-79
حاتمیان پیمان، کرمی، جهانگیر. (1397). نقش تعدیل کننده حمایت اجتماعی در پیش بینی گرایش به مصرف مواد روانگردان در ارتباط بامتغیرهای شناختی در بین پرستاران. آموزش پرستاری ; ۷ (۱) :۱-۹.
حاجلو، نادر، جعفری، عیسی. (1394). نقش استرس ادراک شده، هیجان خواهی و حمایت اجتماعی در اعتیاد، فصلنامه روان شناسی سلامت، شماره 16، 30-18.
حنانی صدیقه، نوری خانقاه زهرا، ساداتی لیلا، فریاب اصل محمد. (1397). بررسی ارتباط هوش هیجانی و سبکهای مقابله با استرس در تکنولوژیست های اتاق عمل. پژوهش پرستاری. ۱۳۹۷; ۱۳ (۳) :۱۹-۲۶.
خدادادی سنگده،جواد؛ محمدنظری،علی؛ احمدی،خدابخش؛ خانزاده، مصطفی و بهروزی، نوروز. (1393). خطرپذیری مصرف سیگار در نوجوانان : ارائه مدل تعاملی نظارت والدینی و همنشینی با همسالان منحرف، مجله دانش و تندرستی، دوره9، ش1 : 61-67.
رشیدیان، صمد، رشیدی، نورالدین، نیکزاد، قنبر. (1396). یپش‌بینی اعتیاد به اینترنت در دانش آموزان بر مبنای حمایت اجتماعی و تنیدگی ناشی از انتظارات تحصیلی. فصلنامه سلامت روان کودک، دوره چهارم، شماره سوم، پاییز 1396.
رنجبر نوشری، فرزانه؛ محمود علیلو، مجید؛ اسدی مجره، سامره؛ قدرتی، یلدا و نجاره مبارکی، مهسا. (1392). مقایسه‌ی راهبردهای مقابله با استرس، کمال‌گرایی و خودکارآمدی در افراد مبتلابه اختلال مصرف مواد و افراد بهنجار. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، 7، 25، 56-29.
روزبهانی، بیتا، قدیمی، علی. (1395). بررسی رابطه هوش هیجانی با اعتیاد به اینترنت دانشآموزان دختر (مطالعه موردی: دانش آموزان دبیرستان محمودی منش استان البرز)، دومین کنگره بین المللی توانمند سازی جامعه در حوزه علوم اجتماعی، روانشناسی و علوم تربیتی، تهران، مرکز توانمندسازی مهارتهای فرهنگی و اجتماعی جامعه.
زارعی، سلمان، اسدی، زهرا. (1390). مقایسه ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله با استرس در نوجوانان متعاد و بهنجار. اعتیادپژوهی سال پنجم زمستان 1390، شماره 20.
سارافینو، ادوارد پ. (2005). روانشناسی سلامت. ترجمه احمدی ابهری، سیدعلی، افتخاراردبیلی، حسن، جزایری، ابوالقاسم، شفیعی، فروغ. قوامیان، پریوش، گرمارودی، غلامرضا، منتظری مقدم، علی، میرزایی، الهه، ندیم، ابوالحسن.(1396). تهران: رشد، چاپ هشتم.
علوی، سلمان؛ اسلامی، مهدی؛ مرآثی، محمدرضا؛ نجفی، مصطفی؛ جنتی فرد، فرشته و رضاپور، حسین. (1389). ویژگی های روان سنجی آزمون اعتیاد به اینترنت یانگ در دانشجویان، مجله علوم رفتاری دوره 4 شماره 3.
غفاریان حاتمی, پریسا؛ مهرداد مظاهری؛ شهین رحمن شناس و عاطفه اسفندیاری مقدم. (1395). رابطه حمایت اجتماعی و احساس تنهایی با هوش هیجانی در معتادان در حال ترک شهر تهران، همایش ملی نقش زنان در توسعه پایدار، دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان
فرچاد، محمدحسین. (1385). آسیب شناسی اجتماعی و جامعه شناسی انحرافات. نشر معلم.
کاکاوند، علیرضا، نیک اختر، شقایق، سرداری‌پور، مهران. (1396). پیش‌بینی اعتیاد به اینترنت بر اساس حمایت اجتماعی ادراک شده، احساس تنهایی و هراس اجتماعی. روان شناسی مدرسه، 6(1)، 81-98.
کشاورز، داود موسوی، سید علی، اره کش، رضا. (1394). مقایسه راهبردهای مقابلهای و خودکارآمدی در کاربران وابسته به اینترنت و عادی. فصلنامه آموزش، مشاوره و روان درمانی, 4(15), 7-16.
گنجی، حمزه، میرهاشمی، مالک، ثابت، مهرداد(1385). هنجاریابی مقدماتی آزمون هوش هیجانی برادبری- گریوز، فصلنامه روانشناسی کاربردی، سال اول، شماره 2، 35-23.
میرحسامی، شریف. (1388). بررسی نقش خانواده در گرایش جوانان و نوجوانان به اعتیاد. پایان نامه کارشناسی. دانشگاه پیام نور.
ندائی، علی، پاغوش، عطاالله، صادقی هسنیجه، امیرحسین. (1395). رابطه بین راهبردهای مقابله ای با کیفیت زندگی: نقش واسطه ای مهارت های تنظیم شناختی هیجان. روان شناسی بالینی ، شماره 32، 35 تا 48.
نصیری، سامان، رودسری بخشی پور، عباس، نصیری، فرزاد.(1393). پیش بینی گرایش به مصرف مواد بر اساس عزت نفس و مؤلفه های هوش هیجانی . اعتیادپژوهی، سال هشتم پاییز 1393 شماره 31.
Bruwer, B., Emsley, R., Kidd, M., Lochner, C., & Seedat, S. (2008). Psychometric properties of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support in youth. Comprehensive psychiatry, 49(2), 195-201.
Cherniss, C., Roche, C., & Barbarasch, B. (2016). Emotional intelligence. Encyclopedia of Mental Health (Second Edition), (pp. 108-115). Oxford: Academic Press.
Corbin, W. R., Farmer, N. M., & Nolen-Hoekesma, S. (2013). Relations among stress, coping strategies, coping motives, alcohol consumption and related problems: A mediated moderation model. Addictive Behaviors, 38(4), 1912-1919.
Doran N, McChargue D, Cohen L. (2007). Impulsivity and the reinforcing value of cigarette smoking. addict Behav;32(1):90-8. Epub 2006 May 3.
Epstein, J.A., Griffin, K.W., & Botvin, G.J. (2000). A model of smoking among inner-city adolescents: The role of personal competence and perceived benefits of smoking. Preventive Medicine, 31, 2, 107-114.
Ferrandez -Berrocal , P., Extremera, N. (2006). Emotional intelligence: A theoretical and empirical review of its first 15 years of history. Literature in Psicothema 18 Suppl:7-12 ·
Jafarabadi, M. A., Allahverdipour, H., Bashirian, S., & Jannati, A. (2012). Modeling the underlying predicting factors of tobacco smoking among adolescents. Iranian journal of public health, 41(5), 46..
Kim, J., LaRose, R., & Peng, W. (2009). Loneliness as the cause and the effect of problematic internet use: The relationship between internet use and psychological well-being. Cyberpsychology and Behavior, 2009, Vol 12. No 4, 451–455.
Kim, K., Ryu, E., Chon, M. Y., Yeun, E. J., Choi, S. Y., Seo, J. S., et al. (2005).Internet addiction in Korean adolescents and its relation to depression and suicidal ideation: A questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 43(2), 185-192.
Konkolÿ Thege, B., Colman, I., El-guebaly, N., Hodgins, D. C., Patten, S. B., Schopflocher, D., & Wild, T. C. (2015). Substance-related and behavioural addiction problems: Two surveys of Canadian adults. Addiction Research & Theory, 23(1), 34-42..
Lazarus, R.S. (1993). Coping theory and research: past, present, and future. Psychosomatic Medicine , 55(3), 234 -247.
Li, L. H., Zang, L. P., & Liu, Z. L. (2010). Impact of Emotional Intelligence on Internet Addiction Disorder among Students at a College in Weifang, 2009. Preventive Medicine Tribune, 9, 006
Mo, P. K., Chan, V. W., Chan, S. W., & Lau, J. T. (2018). The role of social support on emotion dysregulation and Internet addiction among Chinese adolescents: A structural equation model. Addictive behaviors, 82, 86-93
Monroe, S. M., Bromet, E. J., Connell, M. M & Steiner, S. C. (1986). Social support, life events, and depressive symptoms: A 1-year prospective study. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 54(4), 424-431.
Parolin, M., Simonelli, A., Cristofalo, P., Sacco, M., Bacciardi, S., Maremmani, A. G., ... & Cerniglia, L. (2017). Drug addiction and emotional dysregulation in young adults. Heroin Addict Relat Clin Probl, 19(3), 37-48
Saraiva, J., Esgalhado, G., Pereira, H., Monteiro, S., Afonso, R. M., & Loureiro, M. (2018). The Relationship Between Emotional Intelligence and Internet Addiction Among Youth and Adults. Journal of addictions nursing, 29(1), 13-22
Schulz U, Schwartzberg R.(2014). Long- Term Effects of Spousal Support on Coping with Cancer after Surgery. Social Clinical Psychology J; 23(5), 716- 32.
Tree, H.A. (2009). Multiple sclerosis verity, pain intensity and psychosocial factors: Associations with perceived social support, hope. Optimism, depression, and fatigue. Disseration for the degree of Doctor of Philosophy, University of Kansas.
Trinidad, D. R., & Johnson, C. A. (2002). The association between emotional intelligence and early adolescent tobacco and alcohol use. Personality and Individual Differences, 32, 95-105.
Widyanto, L., & McMurran, M. (2004). The Psychometric Properties of the Internet Addiction Test. Cyberpsychology & Behavior, 7(4): 443–450.
)