نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
گروه جامعه شناسی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
چکیده
مقدمه: امروزه سبک رانندگی مخاطرهآمیز در بین شهروندان بهویژه قشر جوان یکی از مهمترین دغدغههای اجتماعی میباشد که پیامد آن میتواند، علاوه بر خود فرد، صدمات جبرانناپذیری را بر سایر کنشگران اجتماعی وارد سازد و موجب اختلال در نظم و انضباط اجتماعی شود. پژوهش حاضر نیز با هدف تبیین اجتماعی رانندگی مخاطرهآمیز بر اساس سازه سرمایه اجتماعی به انجام رسیده است.
روش: روش تحقیق پژوهش حاضر پیمایش میباشد و جامعه آماری نیز، شامل جوانان شهر تبریز به تعداد 579694 نفر میباشد که از این تعداد، 630 نفر با استفاده از فرمول آماری کوکران و شیوه خوشهای چندمرحلهای به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند، ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه محقق ساخته میباشد، همچنین جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای SPSS 22 استفاده شده است.
یافتهها: نتایج تحقیق حاکی از آن است که همبستگی بین تمامی مولفههای سرمایه اجتماعی با رانندگی پرخطر در سطح معناداری کمتر از 01/0 به تأئید رسید، نوع رابطه نیز منفی و معکوس میباشد. نتایج تحلیل رگرسیونی نیز نشان داد که متغیرهای حاضر در مدل رگرسیونی توانستهاند 5/11 درصد از تغییرات متغیر رانندگی مخاطرهآمیز را پیشبینی نمایند.
نتیجهگیری: با توجه به رابطه معنادار و نقش مؤثر سرمایه اجتماعی در پیشبینی رانندگی مخاطرهآمیز در پژوهش حاضر، میتوان اذعان نمود که برخورداری از سرمایه اجتماعی میتواند در برابر مسایل و آسیبهای اجتماعی بهمراتب رانندگی پرخطر جوانان همچون سپری عمل نماید. از اینرو، بسترسازی جهت بهبود و افزایش سرمایهاجتماعی جوانان هم در سطح خانواده و هم درسطح جامعه بیش از پیش ضروری به نظر میرسد.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Social Explanation of Risky Driving based on Social Capital Structure
نویسنده [English]
- Musa Saadati
Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]
Introduction: Today, the risky driving style among the citizens, especially the young people, is one of the most important social concerns, the consequence of which, in addition to the individual itself, can cause irreparable damage to other social activists and disturb social discipline. Therefore, the present study was conducted to socially explain risky driving based on the structure of social capital.
Method: The research method is a survey and the statistical population includes all people aged 15-34 years old in Tabriz city with 579694 people. of these, 630 people using the Cochran statistical formula and multi-stage clustering method sample size were selected; the data gathering tool was a researcher-made questionnaire. SPSS-22 software was used to analyze the data.
Results: The results of the research indicate that the correlation between all social capital components including social support, social participation, social awareness, social cohesion, and social trust with risky behaviors at a meaningful level of less than 0.01 was confirmed, the type of relationship negative and inverse. The results of the regression analysis also showed that the variables present in the regression model were able to predict 11.5% of the changes in risky driving.
Conclusion: Considering the significant relationship and the effective role of social capital in predicting risky driving in the present research, it can be admitted that having social capital can act as social protection against social problems such as risky driving of youth. Hence, it is more than necessary to establish a framework for improving the social capital of young people both at the family level and at the community level.
کلیدواژهها [English]
- Social Capital
- Risky Driving
- Youth
مقدمه
رانندگی پرخطر[1] به عنوان الگوهایی از رفتار رانندگی است که رانندگان را در معرض خطر مرگ قرار میدهد و مربوط به تخلفات قانونی نیز میباشد. رفتارهای پرخطر رانندگی، دومین علت منجر به مرگ و اولین علت سالهای از دست رفته عمر در اثر مرگ زودرس و ناتوانی قلمداد میشود. مهارت رانندگی و سبک رانندگی یا به عبارت دیگر عملکرد و رفتار راننده به عنوان دو مولفه اصلی از عوامل انسانی در رانندگی به شمار میرود (یوسفی، قاسمی ادکان و تقوی گرجی،1391). رفتارهای پرخطر رانندگی یکی از اصلیترین عوامل منجر به تصادفات رانندگی است و مطابق آمار 5/43 درصد تصادفات رانندگی در بین رانندگان کم تجربه و جوان رخ میدهد (یانگ، زانگ، زوو، لوو و لوو[2]،2019). آسیبهای تصادفات جادهای از جمله چالش های پایدار بهداشت عمومی در بیشتر مناطق جهان است که شامل خسارات قابل ملاحظه انسانی و اقتصادی است. هر ساله حدود 1.25 میلیون نفر جان خود را از دست می دهند و تقریبا 50 میلیون نفر دیگر مجروح یا معلول میشوند (مکونن، تسفایه، موگس و گبرمدین[3]،2019). به اعتقاد تیلور[4]، رفتار رانندگی به عنوان محوری ترین اعمال انسانی مؤثر در تصادفات میباشد. الندر و همکاران[5]، رانندگی را شامل رفتارهایی می دانند که راننده به صورت الگویی برای رانندگی خود انتخاب می کند مانند سرعت، میزان تمرکز و حفظ فاصله استاندارد. این رفتارها شامل دو دسته رفتارهای مثبت و رفتارهای منفی میشوند. به مجموعه رفتارهای منفی در رانندگی، رانندگی تهاجمی، یا رانندگی پرخطر گفته می شود (یوسفی و همکاران،1391). رانندگی را می توان به عنوان یک رفتار پرخطر[6] به شمار آورد چرا که به طور بالقوه برای سلامت و ایمنی جوانان خطرناک بوده و نسبت به سایرانواع رفتارها، از همان سطح تحمل و پذیرش اجتماعی برخوردار نیست. در مقایسه با بسیاری از انواع دیگر رفتارهای مخاطره آمیز، رانندگی خطرناک به منزله یکی از شایع ترین و قابل قبول ترین راه های اقدام به رفتارهای پرخطر است. با این حال، آن یکی از خطرناک ترین رفتارها در زمان حاضر می باشد که منجر به نتایج بسیار جدی و یا حتی مرگبار میشود (بونینو [7]، کاتلینو و کیارانو،2005).
لئون جیمز[8](2000)، معتقد است رانندگی، رفتار پیچیدهای است که از سه مولفه شناختی، عاطفی و حسی- حرکتی تشکیل می شود که شامل ارزیابی نادرست خطر، رشد نیافتگی اخلاقی و خودمحوری، با ارزش دانستن رقابت، برتری طلبی و قلمرو طلبی در رانندگی، پذیرش اجتماعی خطر کردن و پرخاشگری، بی احترامی و بی طاقتی، خطای ادراکی و لغزش یا کاستی در عملکرد میباشد (بهروان و بهروان،1390). بر طبق نظر دیری[9]، رانندگی مخاطرهآمیز نتیجه تعامل بین چندین عامل گوناگون میباشد. یکی از آنها سطح خطری است که فرد آماده می شود آن را بپذیرد. سطح خطر بر اساس عوامل زیر تعیین می شود: شخصیت فرد ( که همان گرایش به هیجان طلبی و سطح پرخاشگری است)، تجربههای رانندگی (تحصیلات راننده و تجربه تصادفاتی که برای او یا افرادی که می شناسد، رخ داده است)، عوامل محیطی ( مانند وجود دوستانی در خودرو که راننده سعی می کند آنان را تحت تاثیر رفتار خود قرار دهد). عامل دیگر، سطح خطری است که فرد درک کرده است و به میزان شناسایی و ارزیابی راننده از خطرات موجود و صحت ارزیابی راننده از توانایی خود برای کنار آمدن با این خطرات بستگی دارد (هول،1398). در راستای تئوری مذکور، تابمن بن آری و همکاران[10] معتقدند که رانندگی بی پروا و خطرناک به مجموعه ای عظیم از متغیرهای شخصیتی و محیطی بستگی دارد. آنان معتقدند که رانندگان جوان، رانندگی مخاطره آمیز را به مثابه مشکل می بینند ولی توانایی خود را در کنار آمدن با آن بسیار بالا برآورد می کنند و نهایتا، به شکل ناصحیح و غیرمطمئنی عمل می نمایند (تابمن بن آری،میکیولینسر و ایرم[11]،2019 ). جونا[12] نیز بیان میدارد که کنترل رانندگی جوانان، نظارت والدینی، عدم پذیرش کجروی و نابهنجاری آنان، نظیر مصرف مشروبات الکلی و دروغگویی جزء فاکتورهای مهم در پیشبینی رانندگی بیملاحظه و خطرناک است (جونا،2017).
طبق نگاه آسیبشناسانه، جراحتها، تصادف و مرگ از پیامدهای رانندگی مخاطرهآمیز بوده و به عنوان مسئلهای اجتناب ناپذیر ناشی از ظهور خودرو پذیرفته شده است. نوجوانان و جوانان به طور خاص، مهمترین قشری می باشند که در معرض رانندگی خطرناک قرار دارند و این موضوع را می توان با در نظر گرفتن عواملی چون فقدان تجربه، کاهش ظرفیت به رسمیت شناختن و پاسخ مناسب به امور غیرمنتظره توضیح داد. علاوه بر این، این گروه دارای یک سبک رانندگی است که با سرعت بالا، دست کم گرفتن فاصله ترمز مطمئن، عبور خطرناک و عدم رعایت حق تقدم، (بونینو و همکاران،2005) و حرکات مارپیچ، حرکات نمایشی مانند دور زدن درجا و یا حرکات موتورسیکلت به صورت تک چرخ، مشخص می گردد (حسینیفر، بخشی مشهدلو، دلآرا مغانلو و خبیری،1392). با وجود روند کاهشی در میزان مرگ و میر و معلولیت ناشی از تصادفات رانندگی در سال 2006، ایران بالاترین نرخ مرگ و میر این نوع تصادفات را دارا میباشد (طبیبی،1396). در این راستا، طبق گزارشات پزشکی قانونی استان آذربایجان شرقی در نیمه نخست سال 1396، 438 نفر در حوادث رانندگی در استان کشته شده و تعداد مصدومان حوادث رانندگی مراجعه کننده به ادارات پزشکی قانونی 9 هزار و 21 نفر بوده است (روزنامه جوان،1396).
سرمایه اجتماعی[13] از جمله متغیرهایی که میتواند رابطه نزدیک و مؤثری با رفتارهای پرخطر و به مراتب رانندگی پرمخاطره داشته باشد. لیدا جی هانیفن[14] (1919)، برای اولین بار سرمایه اجتماعی را مورد بحث قرار داده است، از نظر او، سرمایه اجتماعی منابع غیر ملموس (شامل حسن نیت، دوستی، همدردی، مشارکت، تعامل اجتماعی بین افراد) است که در زندگی روزمره برای افراد جامعه بسیار حیاتی است (کمیسیون بهرهوری استرالیا[15]،1387). سرمایه اجتماعی مفهومی است که وجود روابط اجتماعی مناسب در بین کنشگران اجتماعی را توصیف مینماید که می تواند منجر به منافع متقابل شود (هونگیون، آدوماکو، تووم و آکولجو[16]،2019). سرمایه اجتماعی، شبکهای از روابط و پیوندهای مبتنی بر اعتماد اجتماعی بینفردی و بینگروهی و تعاملات افراد بین نهادها، سازمانها و گروههای اجتماعی است که منجر به همبستگی و انسجام اجتماعی و انرژی لازم برای تسهیل کنشها در جهت تحقق اهداف فردی و جمعی میشود. سرمایه اجتماعی می تواند تأثیر حوادث منفی زندگی را کاهش دهد و از بروز آسیبهای اجتماعی جلوگیری نماید (عربیارمحمدی و همکاران،1396).
به عقیده پیر بوردیو[17] این نوع سرمایه در صورت ضرورت، منبع حمایتی مهمی است که در موقعیت های مهم اجتماعی، به کار گرفته میشود (بوردیو،1977). جیمز کلمن[18] معتقد بود سرمایه اجتماعی شکلی از سرمایه است که سیر صعودی داشته و دستیابی به آرمانهای مشخصی که وصول به آنها دشوار میباشد را فراهم میسازد. از نظر کلمن، سرمایه اجتماعی موجب میگردد تا مسیر دستیابی به اهداف معینی سهلتر شود (کلدی،1384). رابرت پاتنام[19] معتقد است، در تئوری سرمایه اجتماعی، خانواده، دوستان، همکاران، همسایگان، منابع بسیار ارزندهای هستند که یک فرد می تواند در بدترین شرایط به آنها متوسل شود (توسلی و موسوی،1384). امروزه ارتباط بین سرمایه اجتماعی[20] و میزان آن در یک جامعه با بسیاری از آسیبهای اجتماعی و رفتارهای مخاطرهآمیز همچون خشونت، خودکشی، اعتیاد به مواد مخدر، رفتارهای پرخطر و ... تائید شده و بر شبکههای اجتماعی[21]، مشارکت اجتماعی[22]، اعتماد اجتماعی[23]، انسجام اجتماعی[24]، آگاهی اجتماعی[25] به عنوان منابع و مولفههای حائز اهمیت سرمایه اجتماعی تاکید شده است. نقش مهم سرمایه اجتماعی در زندگی افراد جامعه، به عنوان شیوه حل مسائل اجتماعی قلمداد شده و این سرمایه میتواند از سوی قشرهای مختلف اجتماعی برای دستیابی به منابع مطلوب به کار گرفته شود و نقش اساسی در افت هزینه فعالیتها و موفقیت افراد در دستیابی به مقاصدشان داشته باشد، بهطوری که برخورداری از آن در شکل حمایتهای مادی و معنوی میتواند در زندگی اجتماعی همچون سپری در کاهش رفتارهای پرخطر و بالتبع آن رانندگی خطرناک عمل نماید (سعادتی،1389). در واقع، جامعهای که دچار فقدان سرمایه اجتماعی است با مسائلی چون وجود انواع انحرافات و آسیبهای اجتماعی از جمله جرم و جنایت، خودکشی، طلاق، فروپاشی خانواده، عدم توسعه اقتصادی و سیاسی، افت سرمایه انسانی و کاهش فرهنگ انسجام عمومی مواجه است. مطالعات زیادی در حوزههای مختلف نشان میدهد که گروهها و جوامعی که از سطوح بالاتر سرمایه اجتماعی برخوردارند، میزان آسیبهای اجتماعی آنان در سطح پایینتری قرار دارد (اکبری و همکاران،1398).
جسور[26] (2017)، در قالب سه نظام تبیینی شخصیت، محیط و رفتار، نظریه خود را طرحریزی کرده است. در تئوری جسور، نظام شخصیت مشتمل بر شناخت اجتماعی، ارزش های فردی، انتظارات، عقاید و نگرش ها میباشد. نظام محیطی ادراک شده شامل عوامل اجتماعی با واسطه و بی واسطه مانند تاثیر دوستان، خانواده و انتظارات در رابطه با رفتاهای پرخطر از قبیل رانندگی خطرناک است. نظام رفتار نیز شامل ساختارهای رفتار متعارف و رفتار پرخطر که در مخالفت با یکدیگر میباشند. جسور معتقد است که رفتارهای پرخطر رانندگی از اعتقاد افراد به استقلال از والدین و نفوذ عوامل محیطی ناشی می شود. در مقابل، ساختار رفتارهای معمولی و متعارف شامل رفتارهایی است که به سمت استانداردهای سنتی جامعه از رفتار مناسب گرایش دارند (زامبنگا،کارلو و رافائللی[27]،2016). طبق چهارچوب مفهومی جسور، فاکتورهای مربوط به علت و معلول رفتارهای پرخطر در واقع متعدد و مرتبط به هم می باشند. در این میان، فاکتورهای حمایتی از جمله سرمایه اجتماعی در واقع علت این امرند که برخی از جوانان و نوجوانان با وجود قرار گرفتن در معرض خطر بالا، مرتکب چنین رفتارهایی نمیشوند یا در دام عواقب منفی رفتارهای پرخطر گرفتار نمیشوند را توضیح میدهد (جسور،2018).
عباسزاده و همکاران (1396)، در مطالعه خود به این نتیجه رسیدند که متغیرهای خودآگاهی، خودانگیزی، مهارت همدلی و خودکنترلی تاثیر معناداری بر رفتارهای پرخطر عمدی رانندگان داشته و متغیرهای مذکور 8/31 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نموده است. نتایج پژوهش معینی (1393)، نشان داد که بین متغیرهای دلبستگی به خانواده و دوستان، تعهد به هنجارها، مشارکت، باور به اصول اخلاقی، خود-کنترلی، مهارتهای اجتماعی و ارتباطی و رانندگی خطرناک رابطه معناداری وجود دارد. نتایج تحقیق داراییزاده (1393)، حاکی از آن است که همبستگی بین متغیرهای سرمایه اجتماعی (مشارکت غیررسمی، مشارکت اجتماعی رسمی، اعتماد بین شخصی، اعتماد تعمیمیافته، اعتماد نهادی)، با رانندگی پرخطر معنادار و منفی بوده است. نتایج تحقیق جمالینسب (1393) نیز نشان داد که رابطه معناداری بین رفتارهای پرخطر از جمله رانندگی پرخطر و حمایتهای اجتماعی ادراک شده وجود داشته است. طبق یافتههای پژوهش امیرکافی و احمد یوسفی(1392) میزان تخلفات رانندگی جوانان بیش از بزرگسالان بوده و تعداد تخلفات مردان بیش از زنان میباشد. همچنین انگیزههای ابزاری و هنجاری افراد بزرگسال در پیروی از قوانین ترافیکی قویتر از جوانان و در زنان بیشتر از مردان است و این که آثار بازدارندگی انگیزههای هنجاری بر روی تخلفات رانندگی بیش از انگیزههای ابزاری میباشد. نتایج تحقیق یوسفی و همکاران (1392)، حاکی از آن است که متغیرهای خشم و پرخاشگری، تحرکجویی، سلامت روان تاثیر معناداری بر رفتارهای پرخطر رانندگی داشته است. نتایج تحقیق بهروان و بهروان (1390)، نشان داد که متغیرهای قانونگریزی، سطح سواد، احساس هویت ملی و دینی، نیازهای اجتماعی، سابقه رانندگی، تعداد جریمه تاثیر معناداری را بر رانندگی پرخطر داشته است. نتایج پژوهش صالحی (1389)، حاکی از آن است که همبستگی معناداری بین سرمایه اجتماعی و سبک رانندگی زندگی رفتارهای ترافیکی رانندگان وجود دارد. قسمتی از نتایج پژوهش باقری یزدی (1389)، نشان از همبستگی منفی و معنادار بین ابعاد شناختی و ارتباطی سرمایه اجتماعی با رانندگی پرخطر است.
نتایج مطالعه مکونن و همکاران (2019)، حاکی از آن است که میزان رفتارهای پرخطر رانندگی در بین جوانان شهر باهیردار اتیوپی با میانگین سنی 34، برابر با 4/79 و میزان تصادفات جادهای 3/16 درصد بوده است که نشان از متداول بودن این نوع رفتارها در بین جوانان میباشد.
نتایج پژوهش هیلد[28](2019)، نشان داد که میانگین سرمایه اجتماعی و رفتارهای پرمخاطره بالاتر از حد متوسط برآورد شده است. همچنین همبستگی منفی و معناداری بین سرمایه اجتماعی و بروز برخی از رفتارهای پرخطر از جمله رانندگی مخاطرهآمیز در بین نمونه مورد بررسی وجود داشته است. بخشی از یافتههای تحقیق وزینا و همکاران[29] (2017)، نشان داد که سرمایه اجتماعی تاثیر معناداری بر بروز رفتارهای مخاطرهآمیز جوانان از جمله رانندگی در حال مستی داشته است. نتایج پژوهش پینکستن و لیونز[30] (2017)، حاکی از آن است که بین سرمایه اجتماعی (انسجام اجتماعی و حمایت اجتماعی)، با برخی از مؤلفههای رفتارهای پرخطر از جمله رانندگی پرخطر، مصرف سیگار، مصرف الکل، مصرف مواد مخدر، همبستگی منفی و معنادار وجود دارد. تام و همکاران[31] (2016)، در پیمایش خود نشان دادند که ارتباط معکوس و معناداری بین سرمایه اجتماعی با رفتارهای مخاطرهآمیز سلامتی در بین نوجوانان وجود دارد، در این راستا، نوجوانانی که از سرمایه اجتماعی بالایی برخوردار نبودند، بیشتر در معرض خطرات بهداشتی قرار داشتند. طی تحقیق لسلی و همکاران[32] (2016) نتایج حاکی از آن بود که تقریباً نیمی از پاسخگویان (3/46 درصد) حداقل یک بار رانندگی پرخطر را تجربه کرده بودند. در تحلیل رگرسیونی نیز، متغیر سرمایه اجتماعی تاثیر معناداری در تبیین متغیر مذکور داشته است. نتایج تحقیق لوچ[33]، سوزا، مساس، گومز و آرتالجو (2015)، نشان داد که همبستگی معنادار و معکوسی بین شاخصهای سرمایه اجتماعی (حمایت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، ایمنی جامعه)، با رفتارهای مخاطرهآمیز وجود دارد. یافتههای رایت و فیتزپاتریک[34] (2006) با استناد به نظریه جیمز کلمن، نشان داد که سرمایه اجتماعی در طول زمان، میزان و تمایل به بزهکاری را کاهش داده و تأثیرات بدرفتاری را تعدیل میکند و در نهایت احتمال ارتکاب این نوع رفتارها در نتیجه برخورداری از این نوع سرمایه،رو به کاهش میگذارد (سیمی و همکاران،1396). در یک جمعبندی کلی میتوان بیان نمود از آنجا که تا به حال پژوهش تجربی چندانی در رابطه با رانندگی پرخطر جوانان کلان شهر تبریز صورت نپذیرفته است، تحقیق حاضر برآن است تا با بررسی این آسیب اجتماعی براساس سازه سرمایه اجتماعی که در دهههای اخیر از سوی بسیاری از اندیشمندان، به ویژه جامعهشناسان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، تا حدی به این خلاء پژوهشی مهم بپردازد و این فرضیه را مورد آزمون قرار میدهد که سرمایه اجتماعی قادر است تغییرات متغیر رانندگی مخاطرهآمیز را تبیین و پیشبینی نماید.
روش
نوع پژوهش حاضر براساس نحوه گردآوری داده ها پیمایشی است و بر اساس هدف تحقیق، از نوع کاربردی بوده و از لحاظ میزان ژرفایی جزء تحقیقات پهنانگر بوده و با در نظر گرفتن معیار زمان، مقطعی است، جامعه آماری در این پژوهش، کلیه جوانان 34-15 سال شهر تبریز، به تعداد 579694 نفر می باشد که از این تعداد، 630 نفر از طریق فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. شیوه نمونه گیری نیز، از نوع نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای میباشد. به این ترتیب، افراد نمونه به صورت تصادفی از هر منطقه (خوشه) شهرداری و به تفکیک جنسیت و به تناسب جمعیت در کل جامعه آماری هر منطقه، به صورت تصادفی جهت گردآوری اطلاعات انتخاب شدند (جدول شماره 1).
جدول شماره1. تعداد نمونههای تخصیص یافته به نسبت مناطق شهرداری و به تفکیک جنسیت
جمع کل |
تعداد نمونه اختصاصی |
کل جمعیت جوانان به تفکیک منطقه و جنسیت |
مناطق شهرداری (خوشه) |
|
90 |
47 |
42855 |
مرد |
منطقه 1 |
43 |
39681 |
زن |
||
70 |
34 |
31143 |
مرد |
منطقه 2 |
36 |
33892 |
زن |
||
100 |
51 |
47109 |
مرد |
منطقه 3 |
49 |
45948 |
زن |
||
120 |
60 |
60329 |
مرد |
منطقه 4 |
60 |
59678 |
زن |
||
40 |
19 |
17186 |
مرد |
منطقه 5 |
21 |
19128 |
زن |
||
40 |
21 |
19335 |
مرد |
منطقه 6 |
19 |
17767 |
زن |
||
60 |
29 |
27453 |
مرد |
منطقه 7 |
31 |
29246 |
زن |
||
15 |
7 |
4558 |
مرد |
منطقه 8 |
8 |
4654 |
زن |
||
10 |
5 |
70 |
مرد |
منطقه 9 |
5 |
56 |
زن |
||
85 |
44 |
41038 |
مرد |
منطقه 10 |
41 |
38568 |
زن |
||
630
|
317 |
291076 |
مرد |
جمع کل |
313 |
288618 |
زن |
ابزارهای پژوهش
الف) پرسشنامه سرمایه اجتماعی: جهت سنجش متغیر سرمایه اجتماعی از پرسشنامه محقق ساخته سعادتی (1396) که مشتمل بر 32 سوال میباشد، استفاده شده است. سطح سنجش گویهها، رتبهای بوده و در قالب طیف لیکرت چهارگزینهای (خیلی کم = 1، کم = 2، زیاد = 3، خیلی زیاد= 4)، طراحی و تنظیم شده است. اعتبار این ابزار شامل اعتبار محتوایی[35] از نوع اعتبار صوری[36] (نکته نظرات متخصصین و اهل فن) و سازهای[37] می باشد. در این میان جهت برآورد اعتبار سازهای پرسشنامه از تکنیک تحلیل عاملی[38] استفاده شده است. یافتهها حاکی از آن است که با توجه به معنیداری آزمون بارتلت و مقدار آزمون KMO، کفایت نمونه ای جهت انجام تحلیل عاملی در حد مناسبی می باشد. همچنین براساس مقادیر ویژه به دستآمده، نهایتا، پنج عامل شامل حمایت اجتماعی (5 سوال)، اعتماد اجتماعی (9 گویه)، مشارکت اجتماعی (9 گویه)، آگاهی اجتماعی (5 گویه) و انسجام اجتماعی (4 گویه) برای تقلیل گویههایی که برای سنجش شاخص سرمایه اجتماعی تدوین شده بودند، مشخص شد و در مجموع پنج عامل یاد شده، 99/65 درصد از واریانس 32 گویهای را که جهت سنجش سرمایه اجتماعی طراحی شده بود، تبیین نمودهاند. ضرایب پایایی به دست آمده برای مولفهها و سازه سرمایه اجتماعی نشان از پایایی درونی گویه ها و در حد مناسب و قابل قبولی میباشد (جدول شماره 2).
جدول شماره 2. نتایج و اجزاء تحلیل عاملی اکتشافی و ضرایب پایایی
ٍضریب پایایی کل |
ضریب پایایی هرعامل |
آزمون KMO |
آزمون بارتلت |
کل واریانس تبیین شده |
واریانس تبیین شده هر عامل |
مقادیر ویژه هر عامل |
بار عاملی |
گویه ها |
مولفههای سرمایه اجتماعی |
|
P |
x2 |
|||||||||
847/0
|
609/0 |
600/0 |
000/0 |
41/362 |
99/65% |
85/11 |
13/2 |
560/0 |
میزان حمایت دریافتی از خانواده |
حمایت اجتماعی |
549/ |
میزان حمایت دریافتی از بستگان |
|||||||||
506/0 |
میزان حمایت دریافتی از دوستان |
|||||||||
865/0 |
میزان حمایت دریافتی از همسایه ها |
|||||||||
932/0 |
میزان حمایت دریافتی از هم محلهایها |
|||||||||
746/0 |
82/14 |
66/2 |
854/0 |
میزان اعتماد به کارمندان دولتی |
اعتماد اجتماعی
|
|||||
553/0 |
میزان اعتماد به نیروی انتظامی |
|||||||||
812/0 |
میزان اعتماد به پزشکان |
|||||||||
607/0 |
میزان اعتماد به وعده و وعیدهای دولتی |
|||||||||
681/0 |
میزان اعتماد به دوستان |
|||||||||
719/0 |
میزان اعتماد به همسایگان |
|||||||||
805/0 |
میزان اعتماد به فامیل و آشنایان |
|||||||||
692/0 |
میزان رک بودن افراد جامعه |
|||||||||
736/0 |
634/0 |
میزان پایندی افراد به قول و قرارهایشان |
||||||||
03/9 |
62/1 |
844/0 |
میزان مشارکت در انتخابات و رای گیری |
مشارکت اجتماعی |
||||||
582/0 |
میزان مشارکت در مراسم مذهبی و عزادار |
|||||||||
650/0 |
میزان مشارکت در تصمیم گیری های محله |
|||||||||
511/0 |
میزان مشارکت در امور خیریه |
|||||||||
564/0 |
میزان زود بازده بودن کار اشتراکی |
|||||||||
721/0 |
میزان اعتقاد به انجام امور به صورت انفرادی |
|||||||||
624/0 |
میزان آزادی عمل در کارهای شراکتی |
|||||||||
612/0 |
میزان علاقمندی به کارهای شراکتی |
|||||||||
556/0 |
میزان ارجحیت کارهای مشارکتی |
|||||||||
873/0 |
15/17 |
24/3 |
767/0 |
میزان آگاهی از رویدادهای شهر |
آگاهی اجتماعی |
|||||
795/0 |
میزان پیگیری اخبار کشور و استان |
|||||||||
842/0 |
میزان آگاهی از آسیب های اجتماعی |
|||||||||
814/0 |
میزان اطلاع از پیامد آسیب های اجتماعی |
|||||||||
729/0 |
میزان آگاهی از تهدید کننده های سلامت |
|||||||||
|
763/0 |
14/13 |
21/2 |
881/0 |
میزان کنارآمدن مردم با یکدیگر |
انسجام اجتماعی |
||||
742/0 |
میزان صمیمت افراد جامعه |
|||||||||
652/0 |
میزان تفاهم افراد جامعه در امور مختلف |
|||||||||
762/0 |
میزان احساسات مشترک افراد جامعه |
ب) پرسشنامه رانندگی مخاطرهآمیز: برای سنجش متغیر رانندگی مخاطرهآمیز از پرسشنامه محقق ساخته سعادتی (1396) استفاده شده است. این متغیر با 5 گویه شامل میزان نبستن کمربند ایمنی هنگام رانندگی، میزان رانندگی با سرعت غیر مجاز، میزان سبقت های غیر مجاز و خطرناک، میزان استفاده از موبایل هنگام رانندگی، میزان کم توجهی به علایم رانندگی مورد سنجش قرار گرفته است. سطح سنجش سوالات، رتبهای بوده و در قالب طیف لیکرت چهارگزینهای (خیلی کم = 1، کم = 2، زیاد = 3، خیلی زیاد= 4)، طراحی شده است. اعتبار پرسشنامه از نوع اعتبار صوری بوده و ضریب پایایی این متغیر برابر با 822/0 میباشد که به لحاظ آماری مورد تائید است.
یافتهها
مطابق نتایج پژوهش، 3/50 درصد، پاسخگویان، شامل مردان و 7/49 درصد، آنان را زنان تشکیل میدهند؛ 5/60 درصد از افراد مورد مطالعه، مجرد، 1/37 درصد متاهل و 7/1 درصد مطلقه و 6/0 درصد همسر فوت شده، میباشد؛ براساس یافتهها، 8/9 درصد پاسخگویان شامل دانشآموزان، 5/52 درصد دانشجویان، 7/5 درصد دارندگان مشاغل آزاد، 3/7 درصد شاغلین بخش دولتی، 6/4 درصد شاغلین بخش خصوصی، 1/4 درصد کارگران، 3/14 درصد افراد خانه دار و 6/1 درصد نیز دارندگان سایر مشاغل است؛ در این میان، بیشتر پاسخگویان (6/34 درصد)، دارای مدرک لیسانس بودهاند، دارندگان مدرک دیپلم نیز با 6/25 درصد در رتبه بعدی قرار دارند. تحصیلات پدر اکثر پاسخگویان دیپلم (8/30 درصد) و ابتدایی (9/21 درصد) بوده و تحصیلات مادر بیشتر آنان بیسواد (7/26 درصد)، دیپلم (2/26 درصد) و ابتدایی (8/24 درصد) میباشد. میانگین سن پاسخگویان مورد بررسی نیز، 56/24 سال بوده است، همچنین اکثریت پاسخگویان (8/39 درصد)، در گروه سنی 24-20 سال قرار داشته است. نتایج آمارههای توصیفی مولفه های سازه سرمایه اجتماعی نشان داد:
- میانگین متغیر حمایت اجتماعی با انحراف معیار 02/4، 56/12 برآورد شده است. در این میان حد پایین نمرات 5، حد بالای آن 20 و دامنه تغییرات 15 میباشد. میزان حمایت اجتماعی 23 درصد پاسخگویان در حد بالا، 1/38 درصد در حد متوسط و 9/38 درصد در حد پایینی بوده است.
- میانگین نمرات اعتماد اجتماعی با انحراف معیار 26/4، 85/22 بوده است، به طوری که حد پایین نمرات 11، حد بالای آن 33 و دامنه تغییرات 22 میباشد. همچنین، میزان اعتماد اجتماعی 3/21 درصد نمونه مورد مطالعه در حد بالا، 3/61 درصد در حد متوسط و 5/17 درصد در حد پایینی برآورد شده است.
- میانگین متغیر مشارکت اجتماعی 54/22 با انحراف معیار 51/4 میباشد، در این میان، کرانه پایین نمرات 10، کرانه بالای آن 35 و دامنه تغییرات نیز 25 بوده است، براساس نتایج، میزان مشارکت اجتماعی 5/12 درصد پاسخگویان در حد بالا، 9/68 درصد در حد متوسط و 6/18 درصد نیز در حد پایینی میباشد.
- میانگین متغیر آگاهی اجتماعی با انحراف معیار 20/3، 74/12 بوده است به طوری که حد پایین نمرات این متغیر 5، حد بالای آن 20 و دامنه تغییرات 15 بوده است. همچنین، میزان آگاهی اجتماعی 1/12 درصد از پاسخگویان در حد بالا، 63 درصد در حد متوسط و 9/24 درصد در حد پایینی قرار دارد.
- میانگین متغیر انسجام اجتماعی با انحراف معیار 35/2، 27/10 گزارش شده است و کرانه پایین نمرات این متغیر 4، کرانه بالا 20 و دامنه تغییرات آن 16 بوده است. همچنین، میزان انسجام اجتماعی 8/7 درصد افراد مورد بررسی در حد بالا، 71 درصد در حد متوسط و 1/21 درصد در حد پایینی برآورد شده است.
- میانگین برآورد شده سازه سرمایه اجتماعی با انحراف معیار 91/9 برابر با 99/80 بوده است، در این میان، کرانه پایین نمرات متغیر مذکور، 44، کرانه بالای آن 109 و دامنه تغییر نمرات 65 بوده است. نتایج توزیع درصدی نیز نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی 4/25 درصد پاسخگویان در حد بالا، 5/69 درصد در حد متوسط و 1/5 درصد در حد پایینی میباشد. میانگین درصدی نیز برای تمامی ابعاد و سرمایه اجتماعی با ماکزیمم 100 و مینیمم 0، بالاتر از حد متوسط برآورد شده است.
- میانگین نمرات رانندگی خطرناک با انحراف معیار 54/4، برابر با 16/9 بوده است، به طوری که حد پایین نمرات 5، حد بالای آن 20 و دامنه تغییرات 15 میباشد. همچنین، میزان رانندگی خطرناک 6/10 درصد از نمونه مورد مطالعه در حد زیاد، 23 درصد در حد متوسط و 3/66 درصد در حد کمی برآورد شده است. میانگین درصدی متغیر رانندگی پرخطر با ماکزیمم 100 و مینیمم 0، در حد متوسطی برآورد شده است (جدول شماره 3).
جدول شماره 3. آماره های توصیفی متغیرهای تحقیق
طبقات |
دامنه تغییرات |
مینیمم |
ماکزیمم |
انحراف معیار |
میانگین درصدی |
میانگین |
متغیر |
|||||
پایین |
متوسط |
بالا |
||||||||||
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
|||||||
9/38 |
245 |
1/38 |
240 |
23 |
145 |
15 |
5 |
20 |
02/4 |
8/62 |
56/12 |
حمایت اجتماعی |
5/17 |
110 |
3/61 |
386 |
3/21 |
134 |
22 |
11 |
33 |
26/4 |
24/69 |
85/22 |
اعتماد اجتماعی |
6/18 |
117 |
9/68 |
434 |
5/12 |
79 |
25 |
10 |
35 |
51/4 |
4/64 |
54/22 |
مشارکت اجتماعی |
9/24 |
157 |
63 |
397 |
1/12 |
76 |
15 |
5 |
20 |
20/3 |
7/63 |
74/12 |
آگاهی اجتماعی |
1/21 |
133 |
71 |
447 |
8/7 |
49 |
12 |
4 |
16 |
35/2 |
18/64 |
27/10 |
انسجام اجتماعی |
1/5 |
32 |
5/69 |
438 |
4/25 |
160 |
65 |
44 |
109 |
91/9 |
30/74 |
99/80 |
سازه سرمایه اجتماعی |
3/66 |
418 |
23 |
145 |
6/10 |
67 |
15 |
5 |
20 |
54/4 |
8/45 |
16/9 |
رانندگی مخاطرهآمیز |
جهت سنجش همبستگی بین متغیرهای سرمایه اجتماعی و رانندگی مخاطرهآمیز از ضریب همبستگی r پیرسون استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که رابطه خطی بین ابعاد پنجگانه آن سرمایه اجتماعی (حمایت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، آگاهی اجتماعی، انسجام اجتماعی و اعتماد اجتماعی) با متغیر وابسته رانندگی مخاطرهآمیز با اطمینان 99 درصد و در سطح معناداری کوچکتر از 01/0 به تایید رسید، رابطه خطی سازه سرمایه اجتماعی نیز با متغیر وابسته با اطمینان 95 درصد و خطای کمتر از 05/0 به لحاظ آماری معنادار میباشد. نوع تمامی روابط مذکور نیز منفی و معکوس میباشد، به این معنی که با افزایش سرمایه اجتماعی، میزان سبک رانندگی مخاطرهآمیز در بین جوانان مورد مطالعه رو به کاهش مییابد، همچنین، با کاهش این سرمایه، میزان رانندگی پرخطر در بین جوانان افزایش مییابد (جدول شماره 4).
جدول شماره 4. آزمون همبستگی بین متغیر سرمایه اجتماعی و رانندگی مخاطرهآمیز
سرمایه اجتماعی |
رانندگی مخاطرهآمیز |
|
حمایت اجتماعی مشارکت اجتماعی آگاهی اجتماعی انسجام اجتماعی اعتماد اجتماعی سرمایه اجتماعی |
ضریب 148/-** 195/-** 129/-** 122/-** 126/-** 089/-* |
sig 000/0 000/0 001/0 002/0 001/0 026/0 |
**: معنی داری در سطح 01/ *: معنی داری در سطح 05/ ***: عدم معنی داری
در پژوهش حاضر جهت سنجش تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیر رانندگی مخاطرهآمیز از تحلیل رگرسیونی چند متغیره استفاده شده است. نتایج تحلیل نشان داد که:
- از جمله مفاهیم اساسی در تجزیه رگرسیونی، خطی بودن رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته بوده که در تحقیق حاضر بر اساس جدول آنالیز واریانس (P-Value= 000/0 و 31/19 F=)، این موضوع محقق شده است و نشان می دهد که مدل رگرسیونی از برازش مناسبی برخوردار است و مجموعه متغیرهای مستقل قادرند به خوبی تغییرات متغیر رانندگی پرخطر را تبیین نمایند. همچنین برقرار بودن استقلال خطاها (تفاوت بین مقادیر واقعی و مقادیر پیش بینی شده توسط معادله رگرسیون) پیش فرض دیگر برای دستور تحلیل رگرسیونی خطی میباشد که این امر هم با توجه به مقدار آماره دوربین واتسون بدست آمده ( بین 5/1 و 5/2) محقق شده است؛ منظور اینکه میزان دوربین واتسون به دستآمده در مدل حاضر، نشان دهنده این است که باقی مانده ها، مستقل از هم میباشند و فرض عدم وجود همبستگی بین خطاها رد نمیشود. پیش فرض عدم هم خطی متغیرهای مستقل نیز، (به این معنی که هیچ یک از متغیرهای مستقل نباید رابطه خطی با همدیگر داشته باشند یعنی بین متغیرهای مستقل نباید همبستگی بالایی وجود داشته باشد تا سهم هر یک از آنان در پیش بینی و تبیین متغیر وابسته مخدوش نشود)، با توجه به مقادیر شاخص تولرانس[39] (نزدیک به عدد یک) و شاخص تورم واریانس[40] (کوچک تر از عدد دو)، به تائید رسیده است.
- متغیرهای پیشبین حاضر در مدل رگرسیونی، شامل متغیرهای انسجام اجتماعی، جنسیت، حمایت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و آگاهی اجتماعی به ترتیب بیشترین تاثیر را بر متغیر رانندگی مخاطرهآمیز داشته است، همچنین، تاثیر متغیرهای مذکور، بر متغیر رانندگی پرخطر به لحاظ آماری معنادار بوده و نوع تاثیر نیز منفی و معکوس میباشد. متغیر سن نیز تاثیر معناداری بر متغیر وابسته نداشته است. مطابق ضریب تبیین اصلاح شده، متغیرهای باقی مانده در مدل رگرسیونی 5/11 درصد از تغییرات متغیر وابسته رانندگی پرخطر را پیشبینی نمودهاند (جدول شماره 5).
جدول شماره 5. آماره های تحلیل رگرسیونی چند متغیره رانندگی مخاطرهآمیز
متغیر |
ضریب (Beta) |
آمارۀ t |
P-Value |
بررسی هم خطی |
||
تولرانس |
شاخص تورم واریانس |
|||||
انسجام اجتماعی |
265/- |
76/5- |
000/0 |
875/ |
19/1 |
|
جنسیت |
245/- |
22/5- |
000/0 |
917/ |
09/1 |
|
حمایت اجتماعی |
118/- |
27/2- |
023/0 |
846/ |
54/1 |
|
اعتماد اجتماعی |
108/- |
14/2- |
032/0 |
887/ |
29/1 |
|
مشارکت اجتماعی |
103/- |
08/2- |
042/0 |
874/ |
21/1 |
|
آگاهی اجتماعی |
100/- |
99/1- |
048/0 |
868/0 |
15/1 |
|
سن |
010/- |
244/- |
807/0 |
858/0 |
16/1 |
|
کل مدل رگرسیونی |
آمارۀ F |
P-Value |
آمارۀ دوربین- واتسون |
ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل شده |
||
31/19 |
000/0 |
79/1 |
R= 508/0 R Square= 124/0 Adjusted R Square= 115/0 |
بحث و نتیجهگیری
رانندگی مخاطرهآمیز از سوی قشر جوان که به عنوان نیروی اساسی برای توسعه و جامعه سالم محسوب میشوند، نه تنها صدمات و خسارات جبرانناپذیری را میتواند بر فرد وارد سازد، بلکه به مراتب خانواده و جامعه نیز از پیامدهای این رفتار پرخطر مصون نخواهد ماند. در این راستا، تحقیق حاضر نیز با هدف تبیین اجتماعی رابطه بین سرمایه اجتماعی و رانندگی مخاطرهآمیز در بین جوانان شهر تبریز به انجام رسیده است.
براساس نتایج آزمون همبستگی رابطه خطی بین متغیر سرمایه اجتماعی و مؤلفههای مربوطه با رانندگی پرمخاطره به لحاظ آماری معنیدار بوده و نوع رابطه نیز منفی و معکوس میباشد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیونی چندمتغیره، متغیرهای پیشبین مدل رگرسیونی 5/11 درصد از تغییرات متغیر رانندگی مخاطرهآمیز را تبیین نمودهاند. نتیجه مذکور، همسو با بخشی از نتایج تحقیقات معینی (1393)، داراییزاده (1393)، جمالینسب (1393)، امیرکافی و احمد یوسفی(1392)، یوسفی و همکاران (1392)، بهروان و بهروان (1390)، صالحی (1389)، باقری یزدی (1389)، مکونن و همکاران (2019)، هیلد (2019)، وزنیا و همکاران (2017)، پینکستن و لیونز (2017)، لسلی و همکاران (2016)، تام و همکاران (2016)، لوچ و همکاران (2015)، رایت و فیتزپاتریک (2006)، میباشد.
مطابق نظر بوردیو سرمایه اجتماعی، دسترسی افراد به فرصتها، اطلاعات، منابع مادی و موقعیت اجتماعی ناشی از روابط و کنشهای موجود در گروه ها و شبکه های اجتماعی است. ایجاد موقعیت ها و برقراری روابط صحیح و طرق خاصی که افراد در کنش های متقابل به کار می گیرند، همگی تجلی سرمایه اجتماعی است و دسترسی به سرمایه اجتماعی برای بیشتر مردم به میزان های بیشتر سایر سرمایه ها ارتباط دارد که آن ها را در کسب آگاهی و روابط مشترک بیشتر کمک میکند؛ براساس نظریه بوردیو میتوان اذعان نمود که منابع، حمایتها و آگاهیهای که کنشگران به واسطه عضویت و مشارکت در شبکههای اجتماعی به دست میآورند، میتواند در داشتن عادتوارههای[41] (شیوههای رفتاری درونیشده) نابهنجار و سوق دادن آنان به سمت و سوی رانندگی مخاطرهآمیز نقش اساسی داشته باشد. با توجه به دیدگاه کلمن می توان نتیجه گرفت که هر چه افراد، خانواده و به مراتب جامعه، از سرمایه اجتماعی بیشتری برخوردار باشد، نتیجه آن سیر صعودی سبک زندگی سالمخواهد بود و جوامعی که سرمایه اجتماعی پایین دارند، برعکس جامعه اول، درگیر با مسائل اجتماعی زیادی بوده و بروز رانندگی پرخطر در چنین ساختاری اجتنابناپذیر خواهد بود؛ همچنین، پاتنام بر این عقیده میباشد که سرمایه اجتماعی بهعنوان مکانیسمی جهت کنترل و کاهش رفتارهای انحرافی و پرخطر عمل مینماید که افراد میتوانند در مواقع ضروری و نیاز از آن به نحو احسن استفاده نمایند. بدین سان، سرمایه مذکور میتواند، نقش چشمگیری در میزان رانندگی مخاطرهآمیز داشته باشد و با توجه به دیدگاه نظری پاتنام، میتوان گفت، در صورت برخورداری از این نوع رانندگی پرمخاطره در بین جوانان روند کاهشی خواهد داشت.
به نظر گیدنز، اعتماد اجتماعی عاملی اساسی در احساس آرامش جسمانی و روانی و در نهایت امنیت اجتماعی و داشتن سبک زندگی سالم و کمخطر محسوب میشود؛ به عقیده فوکویاما نیز اعتماد به عنوان مانع و حفاظی در برابر آسیبهای اجتماعی عمل مینماید؛ همچنین، کاکس شرط اساسی برای یک جامعه سالم را اعتماد اجتماعی متقابل بین اعضاء و بین مردم و مسئولان میداند و بر آن است که در نتیجه تبلور اعتماد در سطوح مختلف، سرمایه اجتماعی افزایش یافته و مشکلات و انحرافات اجتماعی کاهش می یابد. براساس نظریه وی میتوان بیان نمود که سطح پایین اعتماد موجب رفتارهای ضد اجتماعی و پرمخاطره همچون رانندگی خطرناک میشود. تئوری پردازان حوزه حمایت اجتماعی معتقدند که افراد با عضویت در شبکههای اجتماعی، حمایت های متنوعی را میتوانند دریافت نماید که خدمات و اطلاعاتی را برای فراهم می سازند و فرد در صورت بروز مشکلات و مسایل ناگوار به نحو مطلوبی میتواند از این نوع حمایتها برخوردار شود؛ همچنین مشارکت اجتماعی از دیگر مولفههای اساسی سرمایه اجتماعی به عنوان یک نظام کارکردی در سطوح کلان، میانی و خرد با کارکردهای افزایش ثبات اجتماعی، تقویت روحیه همبستگی و کاهش تعارضات گروهی، از بین بردن فرهنگ حاشیه نشینی و شکوفایی استعدادها و بروز خلاقیت، بسط ارزشهای دموکاتیک، سهیم شدن در منابع قدرت و تقویت روحیه مسئولیتپذیری همراه بوده و نهایتا مانعی بر سر راه بروز آسیبها و رفتارهای مخاطرهآمیز از جمله رانندگی پرخطر میباشد. از طرفی، در صورت نهادینه شدن انسجام اجتماعی ارزشهای مشترک در جامعه بسط مییابد، چرا که باورها و ارزشهای مشترک، بسیاری از الگوهای کنش ناسازگار را در بر میگیرند و هر مسیر کنش منتخب را میتوان با توسل به باورداشت های مشترک معتبر دانست و یک چنین توسلی، احساسی از حقانیت را در اجتماع نسبت به کنش های مختلف به وجود میآورد. تصور احساس حقانیت از کنش دیگران به جهت اتکا به باورهای مشترک منبع وحدت و انسجام اجتماعی در عین تنوع اجتماعی می باشد. این امر کنش اجتماعی را تسهیل نموده و از بروز تضاد و آسیبهای اجتماعی بهویژه رانندگی پرخطر ممانعت مینماید و این از جمله مهمترین ایدههای سرمایه اجتماعی است؛ آگاهی اجتماعی به عنوان یکی دیگر از مولفههای مورد بحث سرمایه اجتماعی، مؤثرترین ثروت و سرمایه هر ملتی است که برخلاف ثروتهای دیگر از بین نمیرود و هر چه مصرف شود، قویتر و کاملتر میشود. جایی که افراد از ماهیت مسائل اجتماعی آگاه نمیشوند، یا از راه حلهای آن بی خبرند، فرصتهای مشارکت اجتماعی و حس قوی اجتماعی یا ذخیره سرمایه اجتماعی هم پایین خواهد بود که پیامد آن میتواند به شکل آسیبهای اجتماعی نظیر رانندگی پرمخاطره ظهور یابد. باتوجه به موارد مذکور، میتوان اذعان نمود محتوای نظریات مورد بحث نیز در راستای تائید نتایج پژوهش حاضر میباشد.
تحقیق حاضر علاوه بر محدودیتهای نهادی و سازمانی جهت اخذ مجوز اجرای پرسشنامه در سطح شهر تبریز، با عدم تمایل شهروندان برای همکاری نیز مواجه بود که این امر با صرف هزینه زمانی تا حدی رفع گردید. کلام آخر این که، با توجه به رابطه معنادار و نقش مؤثر سرمایه اجتماعی در تبیین رانندگی پرمخاطره در بین جوانان در این پژوهش، موارد ذیل جهت ایجاد بسترهای اجتماعی لازم و برداشتن گام های مؤثر در راستای کاهش این رفتار پرمخاطره پیشنهاد میشود: تقویت پشتوانه نظام خانوادگی و سنتهای حمایتگر از جوانان؛ پیوند بین جوانان با سمنها با هدف ارتقاء بنیه اجتماعی و فرهنگی جوانان؛ افزایش پذیرش اجتماعی در بین نهادهای دولتی مبتنی بر جوان محوری؛ برقراری بسترهای مشارکتزای نیروهای جوان در امور اجتماعی؛ ایجاد تشکلهای اجتماعی با هدف جامعهپذیری جوانان و سوق دادن آنها به سوی نظامهای جمعگرایانه؛ بازآفرینی اعتماد در بین جوانان از سوی نهادها و ارگان های مدنی؛ پرهیز مسئولین نهادهای مختلف از دادن وعده و وعیدهای دروغین و بیاساس که باعث ایجاد و تقویت حس بیاعتمادی در بین اقشار مختلف جامعه به ویژه قشر جوان میشود، چرا که این خود میتواند ریشه بروز بسیاری از آسیبهای جتماعی از جمله رانندگی پرخطر میباشد.
[1]. Risky Driving
[2]. Yang, Zhang, Zhu, Luo & Luo
[3]. Mekonnen, Tesfaye, Moges & Gebremedin
[4]. Taylor
[5]. Lander
[6]. Risky behavior
[7]. Bonino
[8]. Leon James
[9]. Deery
[10]. Taubman- Ben-Ari & et al
[11]. Taubman. Ben. Ari, Mikulincer & Iram
[12]. Jonah
[13]. Social Capital
[16]. Hongyun, Adomako, Twum & Akolgo
[17]. Pierre Bourdieu
[21]. Social Networks
[22]. Social Participation
[23]. Social Trust
[24]. Social Cohesion
[25]. Social Consciousness
[26]. Jessor
[27]. Zamboanga, Carlo &Raffaelli
[28]. Hilde
[30]. Pinxten & Lievens
[31]. Tome
[33]. Lochl
[34]. Wrirht & Fitzpatrick
[35]. Face Validity
[36]. Content Validity
[38]. Factor Analysis
[39].Tolerance
[40].Variance Inflation Factor
[41]. Habitus