نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 دانشیار گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده
مقدمه: رفتار خرید آنی میتواند، تبعات منفی بسیاری برای فرد به دنبال داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش واسطهای راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین ذهن آگاهی و رفتار خرید آنی انجام شد.
روش: طرح پژوهش حاضر طرح همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمام مصرف کنندگان و خریداران 65-18 سال شهر تهران بود که با توجه به ملاک های ورود تعداد 242 نفر (157 زن، 85 مرد) به روش نمونه گیری هدفمند برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری دادهها از پرسشنامه استاندارد خرید آنی، پرسشنامه ذهن آگاهی و پرسشنامه راهبردهای تنظیم شناختی هیجان (CERQ) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از ضریب همبستگی پیرسون و روش تحلیل مسیر در مدل معادلات ساختاری استفاده شد.
یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که راهبردهای سازش یافته تنظیم هیجان و ذهن آگاهی با رفتار خرید ناگهانی دارای همبستگی منفی معنادار هستند و راهبردهای سازش نایافته تنظیم هیجان با رفتار خرید ناگهانی دارای همبستگی مثبت معنادار بود (01/0P<). همچنین راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین ذهن آگاهی و رفتار خرید آنی دارای نقش واسطهای بود.
نتیجه گیری: بنابراین از طریق طراحی برنامههای مبتنی بر بهبود راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و ذهنآگاهی میتوان به اصلاح رفتار خرید آنی پرداخت.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Structural Equation Modeling of Relationship between Mindfulness and Impulsive Purchasing Behavior: The Mediating Role of Cognitive Emotion Regulation Strategies
نویسندگان [English]
- Minoo Sadat Aminzadeh 1
- Fariborz Bagheri 2
1 PhD Student in Psychology, Department of Psychology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Psychology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Introduction: Impulsive buying behavior can have many negative consequences for a person. The present study was conducted to investigate the mediating role of cognitive emotion regulation strategies in the relationship between mindfulness and impulsive buying behavior.
Method: The design of the present study is a correlational design. The statistical population of the present study included all consumers and buyers aged 18-65 years of Tehran who were selected by purposeful sampling method to participate in the study according to the inclusion criteria of 242 people (157 females, 85 males). The standard impulsive purchase questionnaire, mindfulness questionnaire and Cognitive Emotion Regulation Questionnaire (CERQ) were used to collect data.
Finding: Pearson correlation coefficient and path analysis method in structural equation modeling were used to analyze the data. The results showed that adaptive strategies of emotion regulation and mindfulness had a significant negative correlation with sudden buying behavior and uncompromising strategies of emotion regulation had a significant positive correlation with sudden buying behavior (P <0.01). Cognitive emotion regulation strategies also mediated the relationship between mindfulness and instant buying behavior.
Conclusion: Therefore, instant purchasing behavior can be improved by designing programs based on improving cognitive emotion regulation strategies and mindfulness.
کلیدواژه‌ها [English]
- Mindfulness
- emotion regulation
- impulsive buying
یکی از مباحث بازاریابی و رفتار مصرف کننده، تصمیم خرید مصرف کننده و رفتار خرید او است. بازاریابی موفق با درک چگونگی و چرایی رفتار مصرف کننده آغاز می شود. از آنجا که درک رفتار مصرف کنندگان و مشتریان با موفقیت تجاری برابر است، موضوع خرید آنی و تأثیر آن در رفتار مصرف کننده، اهمیت شایان توجهی دارد (الحسینی المدرسی، امینیان و باقری، 1396). خرید آنی (تکانشی)[1] به یکی از رفتارهای خرید گفته میشود که در میان مصرف کنندگان بسیار فراگیر است و با تفکر دربارة خرید ارتباطی ندارد؛ چرا که هنگام خرید به ارزیابی آنچه باید خریداری شود پرداخته نمی شود (وانکمن، ورهاگن و وان دالن[2]، 2017). این نوع خرید مرزهای منطقی و متداول فرآیند خرید را درهم میشکند و بدون ارزیابی جایگزینهای متعدد و سبک سنگین کردن پیامدها صورت میگیرد (سا و لا[3]، 2018). به طور عمده خرید ناگهانی پس از تأثیرپذیری فرد از نوعی محرک درونی یا بیرونی و در مدت زمانی بسیار کوتاه، رخ میدهد (هانگ[4]، 2016). در صورتی که مصرف کنندگان صرفاً به هنگام نیاز خرید نمایند، اقتصاد بازار با شکست مواجه میشود و این خود به وضوح اهمیت و نقش خرید ناگهانی را در بازارهای مصرفی نشان می دهد (لالوها و میری، 1398؛ شرما، میشرا و ارورا[5]، 2018). توجه به این نکته که ناگهانی بودن منحصراً به عنوان یک صفت شخصی تلقی نمیگردد، مهم است بلکه مربوط به یک موقعیت خاص خرید است (فروغی، بانگ و صادقی[6]، 2012). امروزه با توجه به افزایش تعداد مصرفکنندگان، درآمد آنها و فرا رقابتی شدن بازارها، موقعیتهای گستردهای برای خریدهای ناگهانی ایجاد شده است (میرابی و غلامرضا تهرانی، 1392). رفتار خرید آنی به دلیل پیچیدگی نوع رفتار و گسترش بیاندازه میان انواع محصولات، از دسته رفتارهای خریدی است که بسیار در کانون توجه پژوهشگران قرار دارد (الحسینی المدرسی و همکاران، 1396؛ هانگ، 2016). پژوهش در خصوص خرید آنی، فواید کاربردی بسیار زیادی دارد و با آشکارشدن اهمیت نسبی عوامل مؤثر بر رفتار خرید آنی، می توان راهبردهای موثری را در جهت کاهش احتمال خرید ناگهانی به افراد درگیر این موضوع پیشنهاد داد.. ذهن آگاهی به عنوان پدیده روانی توجه آگاهانه و هوشیاری نسبت به محرکهای درونی و بیرونی یکی از عواملی است که به نظر می رسد میتواند با رفتار خرید آنی دارای رابطه منفی باشد.
ذهنآگاهی به معنای توجه کردن به شیوهای خاص، هدفمند، در زمان کنونی و بدون قضاوت و پیشداوری تعریف میکنند (بهرنگ، کریمی باغملک، برادران زاد و محمدی، 1393). دو عنصر اساسی حضور در زمان اکنون و قضاوت نکردن اهمیت زیادی در ذهن آگاهی دارد. این دو عنصر اساسی در مورد رخدادها، کنشها و واکنشها نقش اصلی را بر عهده دارد (پارک و داندرا[7]، 2017). به عبارتی توانایی شناسایی دقیق هیجانات خود و آگاهی از آنها به هنگام تولید و همچنین کنترل تمایلات خود در نحوه واکنش به اوضاع و افراد مختلف را ذهن آگاهی گویند. ذهن آگاهی حواس جمع بودن و بیداری صد در صد و آگاه بودن نسبت به همه رخ دادهایی است که در حال حاضر در اطراف ما و همینطور در درون بدن در حال اتفاق افتادن هستند. افرادی که در مقیاسهای مربوط به ذهن آگاهی نمرات بیشتری کسب میکنند، نسبت به فعالیتهای روزانه خود آگاهی بیشتری دارند و بیشتر با ویژگیهای خودکار ذهنشان (به طور مثال تمایل به گریز از زمان حال و درگیر در گذشته و آینده بودن) و نگرش قضاوت گونه آن نسبت به پدیدههای تغییرپذیر درونی و بیرونی آشنایی پیدا میکنند و از این رو آگاهی لحظه به لحظه را در خود پرورش میدهند (کشاورز و وطن خواه، 1395؛ فریس، مسنر و اسکافنر[8]، 2012). افراد ذهن آگاه واقعیات درونی و بیرونی را آزادانه و بدون تحریف ادراک میکنند و توانایی زیادی در مواجه با دامنه گستردهای از تفکرات، هیجانات و تجربهها دارند. ذهنآگاهی بر بهبود خلق، لذت بردن از زندگی و ابراز وجود، بهبود نشانههای اضطراب، استرس وکاهش پریشانی تأثیر دارد (هاولز، ایوز-دلیوپری، هارن و استین[9]، 2012؛ سرمبونسانگ، تانساهاج، سیلپاکیت و گایساوان[10]، 2020). ذهنآگاهی میتواند در بهبود جنبههای مختلف زندگی به خصوص در بهبود عملکرد فردی، ارتباطی، اجتماعی، شغلی و حرفهای نقش مهمی داشته باشد (هاولز و همکاران، 2012). نتایج پژوهشها نشان میدهد که ذهن آگاهی میتواند آگاهی عمیقتر نسبت به احساسات و افکار دشوار را افزایش دهد و با پیامد مثبت اصلاح رفتارهای نامناسب و تکانشی و تقویت شیوه رفتاری سالمتر همراه شود (سرمبونسانگ و همکاران، 2020؛ ویلیامز و گراشام[11]، 2012). در واقع گفته میشود که ذهن آگاهی با تأثیر مثبتی که بر افزایش و تقویت خودکنترلی و تنظیم هیجانات دارد، میتواند باعث کاهش مشکلات ناشی از رفتارهای هیجانی و غیرمنطقی شود. (پارک و داندرا، 2017). در همین راستا یافته برخی از مطالعات گویای این است که آموزش ذهنآگاهی به افراد برای آگاهی یافتن لحظه به لحظه به فرایندهای روانی و احساسی خود، باعث میشود این افراد با تسلط بر عواطف و هیجانات خود در انجام تکالیف زندگی در شرایط و موقعیتهای مختلف موفقتر عمل کنند و به همین دلیل به احتمال کمتری ممکن است درگیر رفتارهای ناگهانی و بدون تدبیر و اندیشه شوند (پیترز، اریسمن و رومر[12]، 2011؛ یکسون، پالیوناس، دلیسل و شافر[13]، 2019؛ کارونسکمانکول[14]، 2014؛ سالر[15] و همکاران، 2016). بنابراین به نظر میرسد که ذهن آگاهی متغیری است که میتواند از طریق تقویت تنظیم هیجان در افراد به کنترل رفتار خرید آنی کمک کند.
در همین راستا، نتایج مطالعات نشان میدهد یکی از عوامل مؤثر در کنترل و کاهش وقوع خرید آنی و رفتارهای تکانهای، راهبردهای تنظیم هیجان است (ویلیامز و گراهام، 2012). نظریههای جدید در قلمرو هیجان، بر نقش مثبت و انطباقی هیجان تأکید دارند (فولادچنگ، حسن نیا، 1394). طبق این نظریهها هیجان میتواند نقش سازندهای در فرایند تصمیم گیری، حل مسئله و پردازش اطلاعات داشته باشد. با این همه نباید فراموش کرد که هیجان همواره سودمند نیست و بیشتر اوقات باید آنها را تنظیم و مدیریت کرد. تحقیقات مختلف نشان دادهاند که توانمندی افراد در تنظیم شناختی- هیجانی میتواند نقش مهمی را در سازگاری فرد با وقایع هیجان برانگیز و استرسزای زندگی بازی کند (وین، برنستین و نولن هوکسما[16]، 2019؛ فولادچنگ، حسن نیا، 1394). رابطه روشنی بین تجربه رویدادهای منفی و هیجانی، راهبردهای تنظیم هیجان و مشکلات هیجانی وجود دارد و استفاده از برخی راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، روی تجربه هر فرد از این رویدادهای حساس تأثیر میگذارد. تنظیم هیجان فرآیندی است که به افراد در افزایش، کاهش و یا حفظ مؤلفههای هیجانی، رفتاری و شناختی کمک میکند و در اثر برخورداری از مهارت تنظیم هیجانی، افراد توانایی این را دارند که هیجان خود را به شیوهای مناسب ابراز کنند و در صورتی که درگیر هیجانات ناخوشایند همچون احساس اندوهگینی شوند، بتوانند از شدت آن کم کنند (نریمانی، عباسی، ابوالقاسمی، و احدی، 1392). هنگامی که فرد با یک موقعیت روبرو میشود، احساس خوب و خوش بینی، به تنهایی برای کنترل هیجانهای وی کافی نیست، او نیاز دارد که در این لحظات بهترین کارکرد شناختی را نیز داشته باشد. افرادی که از مهارتهای تنظیم هیجانی برخوردار هستند، میتوانند به خوبی هیجانات منفی را کاهش دهند و یا کنترل کنند و بین تنظیم هیجان با کاهش آسیب رساندن به خود و کاهش نشانههای افسردگی، اضطراب و استرس ارتباط معنادار وجود دارد. تنظیم هیجان بخش مهمی از زندگی هر فرد را به خود اختصاص میدهد، تعجبآور نیست که آشفتگی در هیجان و تنظیم آن میتواند منجر به اندوهگینی و حتی آسیب روانی شود (راث، وانستینکیست و رایان[17]، 2019). تنظیم هیجان بیشتر در دو چارچوب مهم بررسی می شود: راهبردهای تنظیم هیجانی که پیش از رخداد حادثه فعال میشوند و از بروز هیجانات شدید پیشگیری میکنند و راهبردهایی که پس از بروز حادثه و یا پس از هیجان فعال میشوند. راهبردهای تنظیم هیجانی که قبل از بروز رخداد استرس زا فعال میشوند، باعث تعبیر و تفسیر موقعیت به نحوی میگردند که پاسخ های هیجانی مرتبط با آن موقعیت را کاهش دهند تنظیم هیجان نیز نقش مهمی در سازگاری ما با وقایع استرسزای زندگی دارد (هرابادی، ورپلاکین و وان کیپنبرگ[18]، 2009). نتایج پژوهشها نشان میدهد که ظرفیت افراد در تنظیم مؤثر هیجانها بر شادمانی روانشناختی، جسمانی و بین فردی تأثیر میگذارد (فولاد چنگ، حسن نیا، 1394). مدیریت هیجانات به منزله فرآیندهای درونی و بیرونی است که مسئولیت کنترل، ارزیابی و تغییر واکنشهای عاطفی فرد را در مسیر تحقق یافتن اهداف او بر عهده دارد (ویلیامز و گراهام، 2012) و هرگونه اشکال و نقص در تنظیم هیجانات میتواند فرد را در برابر اختلالات روانی چون اضطراب و افسردگی آسیب پذیر سازد (نریمانی، عالی ساری نصیرلو و عفت پرور، 1392). نتایج برخی از مطالعات از ضعف در تنظیم هیجان در افراد با رفتارهای تکانشی همچون خرید آنی خبر می دهند (سان و چوی[19]،2012؛ ویلیامز و گراهام، 2012؛ ویلیامز[20]، 2012). سان و چوی (2012) در مطالعه خود به بررسی برازش مدلی برای رفتار خرید آنی پرداختند و نشان دادند که بدعملکردی باورها و خودتنظیمی در بروز و فراوانی رفتارهای خرید آنی نقش معنادار دارد. ویلیامز و گراهام (2012) در مطالعه ای به مقایسه افراد با مشکل رفتار خرید آنی و سایر افراد پرداختند و نشان دادند که در با رفتار خرید آنی دشواری در تنظیم هیجانات دیده میشود. ویلیامز (2012) نیز در ژوهش خود نشان داد که افراد با رفتار خرید آنی دچار مشکلات تنظیم هیجان، توجه آگاهانه ضعیف و فتارهای تکانهای هستند.
رفتار خرید مصرف کننده یکی از موضوعات مهم بازاریابی، است و شناسایی ماهیت و ابعاد پدیده خرید ناگهانی، اهمیت شایان توجهی دارد. همچنین رفتار خرید آنی می تواند تبعات منفی بسیاری در حیطه فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و ... به همراه داشته باشد و لازم است به شناسایی ابعاد و عوامل دخیل در آن پرداخته شود. در پدیده خرید ناگهانی عوامل بسیاری میتواند دخیل باشد، عواملی همچون عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و فردی. در گروه عوامل فردی، ویژگیهای شخصیتی، حالات هیجانی و سایر فاکتورهای رفتاری و روانی میتوانند تاثیر زیادی بر بروز این رفتار داشته باشند. به نظر میرسد هیجانات، نظم بخشی به هیجانات و همچنین ذهن آگاهی به عنوان توانایی شناسایی دقیق هیجانات خود و آگاهی از آنها و کنترل تمایلات خود در نحوه واکنش به شرایط مختلف و هوشیاری کامل نسبت به همه رخ دادهایی که در حال حاضر در بیرون و همینطور در درون بدن در حال اتفاق افتادن هستند، میتوانند نقش موثری در کنترل و مدیریت رفتار خرید آنی داشته باشند. در واقع فرض بر این است که ذهن آگاهی از طریق تاثیر بر تنظیم هیجان میتواند رفتار خرید ناگهانی را تحت تاثیر قرار دهد. بر همین اساس، هدف مطالعه حاضر، بررسی نقش میانجی تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین ذهن آگاهی و رفتار خرید آنی میباشد .
روش
روش پژوهش توصیفی- همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری است. برای تحلیل داده ها از روش الگویابی معادلات ساختاری استفاده شد. در این پژوهش یک متغیر مستقل یا برونزاد (ذهن آگاهی)، دو متغیر واسطهای (راهبردهای سازگارانه و ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان) و یک متغیر وابسته یا درونزاد (رفتار خرید ناگهانی) وجود دارد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمام مصرف کنندگان و خریداران 65-18 سال شهر تهران بود. برای نمونه گیری از بین مراجعین به شرکت بانی تجارت آریانا شهر تهران که دارای ملاکهای ورود به مطالعه بودند، تعداد 242 نفر (157 زن، 85 مرد) به روش نمونهگیری هدفمند برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. ملاکهای ورود شامل دامنه سنی 65-18، تمایل به شرکت در مطالعه، نداشتن بیماری جسمی و روانی حاد (بنا به گزارش خود آزمودنی) بود. ملاکهای خروج شامل عدم تمایل به ادامه دادن به پژوهش و عدم تکمیل درست پرسشنامهها بود. در ابتدا به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی، مختصری در مورد اهداف و اهمیت پژوهش و همچنین محفوظ ماندن اطلاعات شخصی آزمودنیها به آنها توضیحاتی داده شد و در ادامه پرسشنامهها در اختیار افرادی که تمایل برای همکاری داشتند، قرار گرفت.
ابزارهای پژوهش
الف) پرسشنامه استاندارد خرید آنی: این پرسشنامه را پارک، کیم، فانچس و فاکس[21] (2012) به منظور سنجش رفتار خرید ناگهانی تهیه کردهاند. این ابزار 5 گویه را شامل میشود که رفتار خرید ناگهانی هر فرد را در طیف 5 گزینهای کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم میسنجد. برای به دست آوردن نمره کل این مقیاس، نمره همه گویهها با هم جمع شده و بر تعداد آن ها تقسیم میشود. دامنه نمرات بین 25-5 قرار میگیرد و کسب نمرات بالاتر گویای میزان رفتار خرید ناگهانی بیشتر است. روایی و پایایی این مقیاس توسط پارک و همکاران (2012) در حد مطلوب گزارش شده است. امینیان جزی (1394) ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 91/0 و ضریب پایایی بازآزمایی آن را 73/0 گزارش کرده است. همچنین وی در مطالعه خود، روایی صوری و محتوایی این ابزار را مورد تأیید قرار داد. در مطالعه حاضر، ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه 87/0 به دست آمد.
ب) پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ: در پژوهش حاضر به منظور سنجش ذهن آگاهی از فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ استفاده شده است. این پرسشنامه توسط والاچ[22] و همکاران دارای 14 گویه است و از آزمودنی خواسته میشود که بر روی یک مقیاس لیکرت از همیشه (4) تا به ندرت (1) به سؤالات پاسخ دهد. شایان ذکر است که عبارت شماره 13، به صورت معکوس نمرهگذاری میشود. حداقل نمره در این پرسشنامه 14 و حداکثر 56 است. نمره بیشتر نشانگر ذهن آگاهی بالاتر است. طراحان این پرسشنامه ضریب پایایی فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ را به شیوه ضریب آلفای کرونباخ بررسی و مقدار 93/0 را برای آن گزارش دادند. آنها روایی سازه و محتوایی و صوری این پرسشنامه را در مطالعه خود مورد تایید قرار دادند. در طی یک بررسی در داخل کشور، فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ توسط قاسمی جوبنه، عرب زاده، جلیلی نیکو و علیپور (1395) ابتدا به فارسی ترجمه و سپس روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت. روایی همزمان با مقیاسهای خودکنترلی (69/0r=) و تنظیم هیجانی (68/0r=) در سطح معناداری 01/0 مناسب گزارش شد. نتایج مدل تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که ساختار پرسشنامه برازش قابل قبولی با دادهها داشته و از روایی عاملی مطلوبی برخوردار است. همچنین پایایی محاسبه شده با استفاده از ضرایب بدست آمده برای آلفای کرونباخ 92/0 و پایایی بازآزمایی به فاصله چهار هفته 93/0 به دست آمد. در مطالعه حاضر، مقدار 89/0 برای آلفای کرونباخ این پرسشنامه به دست آمد.
ج) پرسشنامه راهبردهای تنظیم شناختی هیجان (CERQ): یک پرسشنامۀ خودسنجی است که گارنفسکی و همکاران (2005) تهیه کردهاند. نسخۀ اصلی این پرسشنامه دارای 36 ماده و 9 خرده مقیاس است. خرده مقیاسهای ملامت خویش، نشخوارگری، دیدگاهپذیری، فاجعهانگاری و ملامت دیگران راهبردهای ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان تلقی میشوند پذیرش، تمرکز مجدد مثبت، تمرکز بر برنامهریزی، ارزیابی مجدد مثبت راهبردهای سازگارانه تنظیم شناختی هیجان هستند. پاسخهای این پرسشنامه در یک پیوستار 5 درجهای (همیشه، اغلب اوقات، معمولاً، گاهی، هرگز) جمع آوری میگردند. در این پرسشنامه حداقل نمره 36 و حداکثر نمره 180 است و حداکثر نمره ها حاصل در راهبرد سازگارانه 80 و در راهبرد ناسازگارانه 100 است. سازندگان این پرسشنامه پایایی آن را از طریق محاسبۀ آلفای کرونباخ، برای راهبردهای مثبت 91/0، برای راهبردهای منفی 86/0 و برای کل پرسشنامه 93/0 گزارش کردهاند. این پرسشنامه در ایران توسط حسنی (1389) هنجاریابی شده است و دامنه آلفای کرونباخ 89/0 تا 76/0 برای خرده مقیاسهای آن گزارش شده است. روایی آن از طریق تحلیل عاملی اکتشافی با همبستگی 32/0 تا 63/0 بین خرده مقیاسها و با روایی سازه مطلوب گزارش شده است.
برای تجزیه و تحلیل دادهها در بخش آمار توصیفی، از شاخصهای میانگین، انحراف استاندارد و ضریب همبستگی پیرسون و در بخش آمار استنباطی از روش تحلیل مسیر در مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. همچنین عملیات تجزیه و تحلیل داده-ها با استفاده از نرم افزارهای آماری 21-SPSS و AMOS صورت گرفت.
یافتهها
یافتههای توصیفی مربوط به میانگین و انحراف استاندارد و ماتریس ضرایب همبستگی متغیرها در جدول 1 گزارش شده است. نتایج پژوهش نشان داد که راهبردهای سازش یافته تنظیم هیجان و ذهن آگاهی با رفتار خرید آنی دارای همبستگی منفی معنادار هستند. راهبردهای سازش نایافته تنظیم هیجان با رفتار خرید آنی دارای همبستگی مثبت معنادار بود (01/0P<).
جدول 1. میانگین، انحراف استاندارد و ضرایب همبستگی متغیرهای پژوهش
|
متغیر |
M |
SD |
1 |
2 |
3 |
4 |
|
1- ذهن آگاهی |
61/33 |
49/8 |
1 |
|
|
|
|
2- راهبردهای سازش یافته تنظیم هیجان |
04/57 |
11/15 |
**54/0 |
1 |
|
|
|
3- راهبردهای سازش نایافته تنظیم هیجان |
17/43 |
92/11 |
**58/0- |
**41/0- |
1 |
|
|
4- رفتار خرید آنی |
85/14 |
17/4 |
**64/0- |
**46/0- |
**49/0 |
1 |
05/0P<: * 01/0P< : **
به منظور بررسی نقش واسطهای راهبردهای سازش یافته و سازش نایافته تنظیم شناختی هیجان در رابطه ذهن آگاهی و رفتار خرید آنی از روش تحلیل مسیر استفاده شد. قبل از تحلیل دادهها، برای اطمینان از اینکه دادهها مفروضههای زیربنایی مدل معادلات ساختاری را برآورد میکنند، به بررسی آنها پرداخته شد.
در پژوهش حاضر، جهت بررسی دادههای پرت تک متغیری با استفاده از برنامه نرم افزاری SPSS نمرههای Z متغیرها محاسبه شد. نتایج نشان داد که نمرههای مربوط به 6 آزمودنی دارای انحراف معیار بالا یا پایین میانگین است و لذا در تحلیل دادهها این افراد حذف شدند. نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف نیز گویای نرمال بودن توزیع پراکندگی متغیرهای پژوهش بود. همخطی چندگانه بین متغیرها با استفاده از آماره تحمل[23] و عامل تورم واریانس[24] مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ارزشهای تحمل به دست آمده برای متغیرها بالای 10/0 هستند و نشان دهنده عدم وجود همخطی چندگانه بین متغیرها است و همچنین مقدار عامل تورم واریانس به دست آمده برای متغیرها کوچکتر از 10/0 بودند که نشان دهنده عدم خطی چندگانه بین متغیرها است. جهت آزمودن الگوی پیشنهادی نقش میانجی راهبردهای سازش یافته و سازش نایافته تنظیم شناختی هیجان در رابطه ذهن آگاهی و رفتار خرید ناگهانی، از روش الگویابی معادلات ساختاری استفاده شد. الگوی پیشنهادی این فرضیه در مجموع 4 متغیر دارد که یک متغیر به عنوان متغیر پیشبین (مستقل)، دو خرده مقیاس راهبردهای سازش یافته و سازش نایافته تنظیم شناختی هیجان به عنوان متغیر میانجی و یک متغیر (رفتار خرید آنی) به عنوان متغیر ملاک است. پیش از بررسی ضرایب مسیر، برازندگی الگوی اصلی بررسی شد. برازش الگوی پیشنهادی با دادهها بر اساس شاخصهای برازندگی از جمله مجذور خی دو، به عنوان شاخص برازندگی مطلق در جدول 2 گزارش شده است. هرچه مقدار مجذور خی از صفر بزرگتر باشد، برازندگی مدل کمتر میشود. با وجود این، چون فرمول مجذور خی، حجم نمونه را دربردارد، مقدار آن در مورد نمونههای بزرگ متورم میشود و معمولاً به لحاظ آماری معنیدار میگردد. به این دلیل بسیاری از پژوهشگران مجذور خی را نسبت به درجه آزادی آن مورد بررسی قرار میدهند و معمولاً نسبت این دو مقدار عددی را به عنوان یک شاخص سرانگشتی نیکویی برازش استفاده میکنند. شاخصهای GFI[25] ،AGFI[26] ، و [27]CFI نیز در جدول 2 گزارش شده است. در این شاخصها برازش 9/0 به بالا قابل قبول قلمداد میشوند. شاخص مناسب دیگر، شاخص میانگین مربعات خطای برآورد (RMSEA[28]) است که بر اساس آن مقدار کمتر از 08/0 قابل قبول است و برای مدلهای بسیارخوب 05/0 و کمتر در نظر گرفته میشود. با توجه به اطلاعات مربوط به جدول 2، مقدار مجذور خی برابر با 31/17 بوده و در سطح 01/0P< معنادار است. با توجه به بالا بودن نمونه پژوهش از 200 نفر، از نسبت خی دو بر درجه آزادی استفاده شد که مقدار آن برابر 57/1 بود. بر اساس این شاخص، عدد حاصل از این نسبت نباید بیش از 3 باشد تا الگو مورد تایید قرار گیرد. با توجه به شاخص های ارزیابی برازندگی الگو به ویژه نسبت مقدار خی دو به درجه آزادی برابر با 31/2، شاخص CFI برابر با 91/0، شاخص GFI برابر با 93/0، شاخص AGFI برابر با 95/0 و شاخص RMSEA برابر با 04/0 می توان گفت الگو از برازش خوبی برخوردار است.
جدول 2. شاخص های برازش مدل واسطه ای تنظیم شناختی هیجان در رابطه ذهن آگاهی و رفتار خرید آنی
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
X2 |
df |
P |
X2/df |
RMSEA |
GFI |
AGFI |
IFI |
NNFI |
NFI |
TLI |
CFI |
||||
|
31/17 |
11 |
01/0P> |
57/1 |
04/0 |
93/0 |
95/0 |
86/0 |
90/0 |
94/0 |
92/0 |
91/0 |
||||
شکل 1. الگوی پیشنهادی نقش واسطهای تنظیم هیجان در رابطه بین ذهنآگاهی و رفتار خرید آنی
جدول 3 شاخصهای اندازهگیری اثر مستقیم متغیرها بر یکدیگر را نشان میدهد. همچنین براساس نتایج حاصل از آزمون مدل پژوهش، اثرات مستقیم، غیرمستقیم و کل به دست آمده برای متغیرهای پژوهش در جدول 3 ارائه شده است.
جدول 3. ضرایب استاندارد و غیراستاندارد مسیرهای مستقیم مدل فرضی نقش واسطهای تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین ذهن آگاهی و رفتار خرید آنی
|
مسیرها |
B |
β |
خطای معیار |
نسبت بحرانی |
p |
|
اثر مستقیم ذهن آگاهی بر رفتار خرید آنی |
48/0- |
21/0- |
033/0 |
21/2- |
01/0 |
|
اثر مستقیم ذهن آگاهی بر تنظیم سازش یافته تنظیم هیجان |
28/1 |
58/0 |
024/0 |
14/4 |
00/0 |
|
اثر مستقیم ذهن آگاهی بر تنظیم سازش نایافته تنظیم هیجان |
94/0- |
52/0- |
018/0 |
77/3- |
00/0 |
|
اثر مستقیم تنظیم سازش یافته تنظیم هیجان بر رفتار خرید آنی |
69/0- |
45/0- |
057/0 |
73/2- |
007/0 |
|
اثر مستقیم تنظیم سازش نایافته تنظیم هیجان بر رفتار خرید آنی |
56/0 |
37/0 |
038/0 |
04/2 |
01/0 |
|
|
|
|
|
|
|
پس از بررسی و تأیید الگو برای آزمون معناداری فرضیهها از دو شاخص جزیی نسبت بحرانی CR و P استفاده شده است. بر اساس سطح معناداری 05/0 مقدار بحرانی باید بیشتر از 96/1 یا کمتر از 96/1- باشد، مقدار پارامتر غیر از این در الگو مهم شمرده نمیشود. مقادیر کوچکتر از 05/0 برای مقدار P حاکی از تفاوت معنادار مقدار محاسبه شده برای وزنهای رگرسیونی با مقدار صفر در سطح 95 درصد است. بنابراین تمام مسیرهای مورد گزارش در جدول 3، از لحاظ آماری در سطح حداقل 05/0 معنادار هستند.
جدول 4. ضرایب استاندارد و غیراستاندارد مسیرهای غیرمستقیم مدل فرضی نقش راهبردهای تنظیم هیجان در رابطه بین ذهن آگاهی و رفتار خرید آنی
|
مسیرها |
خرید آنی |
|||||
|
|
b |
SE |
β |
P |
R2 |
|
|
اثر مستقیم |
ذهن آگاهی |
48/0- |
03/0- |
21/0- |
01/0 |
- |
|
راهبرد سازش یافته تنظیم هیجان |
69/0- |
05/0- |
45/0- |
007/0 |
- |
|
|
|
راهبرد سازش نایافته تنظیم هیجان |
56/0 |
03/0 |
37/0 |
01/0 |
- |
|
اثر غیرمستقیم |
ذهن آگاهی از طریق راهبردهای سازش یافته تنظیم هیجان |
15/0 |
01/0 |
09/0 |
01/0 |
- |
|
|
ذهن آگاهی از طریق راهبردهای سازش نایافته تنظیم هیجان |
22/0 |
04/0 |
12/0 |
01/0 |
- |
|
اثر کل |
ذهن آگاهی |
85/0 |
02/0 |
42/0 |
01/0 |
28/0 |
ضریب مسیر غیرمستقیم ذهن آگاهی به خرید آنی از طریق راهبردهای سازش یافته تنظیم هیجان (01/0≥P ، 09/0β=) و از طریق راهبردهای سازش نایافته تنظیم هیجان (01/0≥P ، 12/0β=) در سطح 01/0 معنادار است. ضریب مسیر کل بین ذهن آگاهی به خرید آنی در سطح 01/0 معنادار است (01/0≥P ، 42/0β=). همچنین ضریب تعیین برابر با 28/0بود که به بیان دیگر ذهن آگاهی و راهبردهای سازش یافته و سازش نایافته تنظیم هیجان مجموعاً 28 درصد از واریانس متغیر خرید آنی را تبیین میکنند.
بحث و نتیجه گیری
نتایج پژوهش نشان داد که ذهن آگاهی با راهبردهای سازگارانه تنظیم هیجان و راهبردهای ناسازگارانه تنظیم هیجان به ترتیب دارای رابطه مثبت و منفی معنادار دارد. این یافته با نتایج مطالعات کارونسکمانکول (2014)؛ بایول[29] و همکاران (2016)؛ کاتسو، لیز و فاشن[30] (2018) و کارونسکمانکول (2014) همسو است. بایول و همکاران (2016) در مطالعه خود به بررسی رابطه تنظیم هیجان و ذهن آگاهی در افراد افسرده پرداختند و نشان دادند که در این افراد، ذهن آگاهی بیشتر به تنظیم بهتر هیجانات و در نتیجه کاهش شدت علائم افسردگی کمک میکند. کاتسو و همکاران (2018) در بررسی خود نشان دادند که شایستگی و تنظیم هیجانی از پیشبینهای معنادار بهزیستی و سلامتی هستند که خود میتوانند از ذهنآگاهی ناشی شوند. کارونسکمانکول (2014) در مطالعه خود نشان داد که ذهن آگاهی با تاثیر بر هوش هیجانی و تقویت آن در افزایش خودکارآمدی و کاهش استرس ادراک شده نقش دارد.
در تبیین این یافته باید بیان داشت که ذهن آگاهی بر توجه انعطاف پذیر، گشودگی و کنجکاوی تاکید دارد. ذهن آگاهی فرایند آگاهی نه فکر کردن است و نگرش گشودگی و کنجکاوی را شامل میشود و انعطافپذیری ذهن را دربر دارد. افراد ذهن آگاه واقعیات درونی و بیرونی را آزادانه و بدون تحریف ادراک میکنند و توانایی زیادی در مواجهه با دامنه گستردهای از تفکرات، هیجانها و تجربه ها (اعم از خوشایند و ناخوشایند) دارند و این فرایند به آنها یاری میدهد تا این نکته را درک کنند که هیجانهای منفی ممکن است رخ دهد، اما آنها جز ثابت و دائمی شخصیت نیستند. همچنین به فرد این امکان را میدهد تا به جای آنکه به رویدادها به طور غیرارادی و بیتامل پاسخ دهد، با تفکر و تامل پاسخ دهد و این فرایندهای ناشی از ذهن آگاهی میتواند در مدیریت و تنظیم مناسب هیجانات به ویژه هیجانات منفی و استفاده از راهبردهای سازگارانه تظیم هیجان موثر عمل کند (کارونسکمانکول، 2014).
نتایج پژوهش نشان داد که راهبردهای سازگارانه تنظیم هیجان با رفتار خرید ناگهانی رابطه منفی و راهبردهای ناسازگارانه تنظیم هیجان با رفتار خرید ناگهانی رابطه مثبت معنادار دارد. این یافته با نتایج مطالعات پرادیپتو، ویناتا، مارتی و ازیزا[31] (2016)؛ اسکریبر، گرانت و اودلاگ[32] (2012)؛ سان و چوی (2012) ؛ ویلیامز و گراهام (2012) و ویلیامز (2012) هماهنگ بود.
پرادیپتو و همکاران (2016) در مطالعهای نشان دادند که در افراد با رفتار خرید آنی، ناتوانی در اندیشیدن قبل از خرید کردن که از ناتوانی در خودکنترلی و مدیریت هیجانات ناشی می شود در بروز این رفتار نقش مهمی دارد. اسکریبر و همکاران (2012) در بررسی خود نشان دادند که ناتوانی در تنظیم هیجان و استفاده از راهبردهای هیجانی ناسازگارانه در فرایند تفکر قبل از خرید تداخل ایجاد کرده و موجب رفتار خرید آنی می شود. سان و چوی (2012) در مطالعه خود به بررسی برازش مدلی برای رفتار خرید آنی پرداختند و نشان دادند که بدعملکردی باورها و خودتنظیمی در بروز و فراوانی رفتارهای خرید آنی نقش معنادار دارد. ویلیامز و گراهام (2012) در مطالعه ای به مقایسه افراد با مشکل رفتار خرید آنی و سایر افراد پرداختند و نشان دادند که در با رفتار خرید آنی دشواری در تنظیم هیجانات دیده میشود. ویلیامز (2012) نیز در ژوهش خود نشان داد که افراد با رفتار خرید آنی دچار مشکلات تنظیم هیجان، توجه آگاهانه ضعیف و فتارهای تکانهای هستند.
در تبیین این یافته باید بیان داشت که خرید ناگهانی بدون تفکر است، زیرا این خرید بدون انجام ارزیابی های زیاد انجام می پذیرد . افراد دچار رفتار خرید آنی معمولاً با این ویژگی شناخته می شوند که در قدرت تفکر قبل از اقدام به عملی ناتوان هستند و به احتمال کمتری پیامدهای خرید خود را در نظر می گیرند و یا درباره آن خرید فکر به دقت فکر میکنند. در علت یابی ناتوانی این افراد در اندیشیدن قبل از اقدام کردن اینگونه استدلال می شود که توان این افراد در تفکر و اندیشیدن به شدت تحت تاثیر هیجاناتشان قرار دارد و آنها قادر به مدیریت هیجانات و تنظیم آن نیستند و در واقع گفته می شود که رفتارهای این افراد عموماً تکانشی بوده و در حالات و موقعیت هیجانی اتفاق میافتد (سان و چوی، 2012). به عبارت دیگر، چنین فردی تنها برای رهایی لحظهای از هیجانات منفی و ناخوشایند و یا خشنودی آنی حاصل از پاسخ به میل خرید تمرکز دارد و به حل یک مسئله از پیش ایجاد شده فکر نمیکند. اغلب فاصله زمانی میان دیدن کالا و خرید آن بسیار ناگهانی بی درنگ و سریع انجام میشود و این خود گویای هیجانی عمل کردن فرد مورد نظر است. در واقع رفتار خرید ناگهانی کوتاه است و تصمیم خرید بسیار عجولانه اتخاذ می شود و در همین راستا، به عقیده برخی از محققان این حوزه، در افراد با رفتار خرید ناگهانی ضعف در خود کنترلی و خود تنظیمی نقش مهمی در فرآیند تصمیمگیری خرید ناگهانی ایفا مینماید. خود کنترلی نشان دهنده توانایی مقابله با وسوسه ها به ویژه در ارتباط با خرید ناگهانی است و بیشتر پژوهش های حوزه رفتار خرید ناگهانی بر سر این موضوع توافق دارند که کسانی خرید ناگهانی انجام می دهند، خود کنترلی پایینی دارند و این در واقع بیانگر ناتوانی فرد در تنظیم و نظم بخشی به هیجاناتی است که در لحظه خرید در حال عمل کردن هستند. همچنین موضوع دیگر، ارزشهای هیجانی ناشی از مزایا و منافع خرید یک محصول با برند ویژه است که برای خریدار آن محصول هیجان انگیز تجربه میشود. طبق یافته مطالعات موجود، برندهای ویژه، ارزشهای هیجانی متفاوتی را به وجود میآورند که توسط مصرف کنندگان ارزشگذاری میشود و لذا ارزش هیجانی، سودمندی یا فایده آگاهانه برای تحریک و برانگیختن احساسات و حالات خلقی افراد است. در حقیقت ارزش احساسی به عنوان توانایی محصول یا خدمت، در ترغیب احساسات و حالات عاطفی خریدار توصیف میشود و در این فرایند، از طریق تحت تاثیر قرار گرفتن هیجانات افراد، احتمال خرید محصول افزایش مییابد. بنابراین گاهی رفتار خرید تحت تاثیر ویژگی محصول که محرک هیجانات است، از حالات هیجانی تاثیر پذیرفته و در این مواقع احتمال رفتار خرید آنی افزایش مییابد و تنها راه مقابله با چنین رفتاری، آگاهی از هیجانات و توانایی فرد در تنظیم آن است.
نتایج پژوهش نشان داد که ذهن آگاهی با رفتار خرید ناگهانی رابطه منفی معنادار دارد. این یافته با نتایج مطالعات پیترز و همکاران (2011)؛ دیکسون و همکاران (2019)؛ کارونسکمانکول (2014) و سالر و همکاران (2016) هماهنگ بود. همچنین یافته این مطالعه دال بر نقش واسطهای راهبردهای تنظیم هیجان در ارتباط ذهن آگاهی با رفتار خرید ناگهانی بود.
ذهنآگاهی، آگاهی همه جانبه کامل از احساسات و هیجان را به گستره ذهنی وسیع و با پذیرش آنها و پدیدههای فیزیکی همراه آن امکانپذیر میسازد (کارونسکمانکول، 2014). در نتیجه وجود ذهن آگاهی در افراد به آنها کمک می کند تا در مواقع بروز رفتار تکانشی و ناگهانی همچون رفتار خرید آنی با آگاهی از هیجانات خود و به دنبال آن پذیرش آن احساسات و نشانههای فیزیکی و روانی خود بهتر بتوانند کنترل جریان افکار و هیجانات خود را به دست گیرند و با افزایش خود کنترلی بر رفتارهای تکانشی خود فائق آیند. ذهن آگاهی موجب افزایش قدرت فردی در تنظیم هیجان و خود مدیریتی در افراد گشته و باعث میشود تا فرد به شکل کاملاً مستقلی هیجانات خود را تنظیم کرده و بنابراین به گونهای واکنشی دست به رفتار هیجانی نزند (دیکسون و همکاران، 2019). ذهن آگاهی به کاهش استرس و پریشانی روانشناختی نیز کمک میکند (سالر و همکاران، 2016) و با تقویت ذهن آگاهی در افراد با رفتار خرید آنی میتوان تا حد زیادی آنها در کنترل این رفتار از طریق افزایش احساس آرامش و تسلط کمک کرد؛ چرا که رفتار خرید آنی میتواند منشا استرس و پریشانی روانشناختی داشته باشد (هانگ، 2016) و ذهن آگاهی راهکار بسیار موثری در کنترل استرس و پریشانی روانشناختی است. ذهن آگاهی به دلیل ساز و کار نهفته آن همچون مشاهده گری بدون داوری، افزایش آگاهی و حضور در لحظه حال، پذیرش و خودداری از اجتناب به فرد در مقابله موثر و پخته در شرایط استرس زا کمک میکند و در جلوگیری از رفتارهای عادتی و واکنشی و در عوض افزایش احتمال بروز رفتارهای خود تنظیمی و خود کنترلی به عنوان یک عامل تسهیل کننده میتواند عمل کند (هاولز و همکاران، 2012).
ذهن آگاهی توانایی شناخت خود، نقاط ضعف و قوت، خواستها، ترسها، انزجارها را افزایش میدهد و افرادی که دارای ذهن آگاهی هستند، احساسهای خود را شناسایی میکنند و از آنها آگاه شده و این احساسها را مهار میکنند، از نقاط ضعف و نقاط قوت خود آگاه میشوند و با تکیه بر نقاط قوت، نقاط ضعف خود را کاهش میدهند (پیترز و همکاران، 2011). ذهن آگاهی به انسان کمک میکند تا با آگاهی و احاطه بر شرایط پیرامون و همچنین فرایندهای درونی و اثرات متقابل اینها با هم و نتایج و پیامدهای آن، در صورت برخورد با شرایط تعارض آمیز و چالش برانگیز، بهتر و عمیقتر با مسائل روبرو شود و رفتاری سازنده و سالم را از خود نشان دهد (هاولز و همکاران، 2012). ذهن آگاهی به شخص کمک میکند تا بتواند احساسات خود را بشناسد، از وجود آنها آگاه شده و به گونهای موثر آنها را کنترل کند تا منجر به واکنش ناپخته و ناسالم نشود و بهتر و منطقیتر به شناخت نیاز و خواستههای خود و یافتن راه مناسب برای برآوردن آنها بپردازد (دیکسون و همکاران، 2019). همچنین این فرایند به شناسایی و آگاهی از اهداف زندگی و ارزشها و عقاید فردی پیرامون مسائل مختلف منجر میشود که خود تضمین کننده ثبات فردی در رفتار و هیجانات، به خصوص در موقعیتهای حساس و خاص است و باعث پرورش تنظیم هیجان در رویارویی با مسائل و شرایط مختلف میشود. با آگاهی یافتن افراد از ابعاد وجودی و فرایندهای درونی خود و افزایش شناخت آنها نسبت به این ابعاد اعم از نیازها، پتانسیلهای درونی، کمبودهای شخصیتی و درونی، اهداف و ارزشها میتوان آنها را در برخورداری از شیوه و سبک سازگارانه و سازنده در مواجهه با امور مختلف زندگی از جمله مواردی که فرد در آن دچار ضعف و شکنندگی است، یاری رساند (پارک و داندرا، 2017).
از محدودیتهای مطالعه حاضر، جمع آوری دادهها با ابزار ارزیابی خودگزارشی بود که چنین روندی می تواند دستیابی به اطلاعات را با سوگیری پاسخ دهنده مواجهه سازد. همچنین مطالعه حاضر از نوع مطالعات همبستگی بوده و نتیجه گیری علی را از نتایج محدود می سازد. از دیگر محدودیت این مطالعه، جمع آوری داده از مراجعین یک شرکت در تهران بود که بنابراین در تعمیم نتایج باید احتیاط کرد. پیشنهاد می شود تا مطالعات بعدی بر روی جمعیت وسیعتر و با درنظر گرفتن سایر متغیرهای دخیل در رفتار خرید آنی صورت گیرد. همچنین نتایج مطالعه تجربی در جهت بررسی تاثیر مداخله تقویت ذهن آگاهی و تنظیم هیجان در کاهش احتمال رفتار خرید آنی میتواند مفید باشد.
[1] .Impulse Buying
[2] .Vonkeman, Verhagen & Van Dolen
[3]. Su, & Lu
[4]. Huang
[5]. Sharma, Mishra & Arora
[6]. Foroughi, Buang, & Sadeghi
[7].Park, & Dhandra
[8] .Friese, Messner, C., & Schaffner
[9] .Howells, Ives-Deliperi, Horn, & Stein
[10] .Sermboonsang, Tansuhaj, Silpakit, & Chaisuwan
[11]. Williams, & Grisham
[12]. Peters, Erisman, & Roemer
[13]. Dixon, Paliliunas, D., Belisle & Shaffer
[14] .Charoensukmongkol
[15]. Soler
[16] .Vine, Bernstein, & Nolen-Hoeksema
[17] .Roth, Vansteenkiste, & Ryan
[18] .Herabadi, Verplanken, & Van Knippenberg
[19] .Sohn, & Choi
[20] .Williams
[21] .Park, Kim, Funches & Foxx
[22] .Walach
[23] .Tolerance
[24]. Inflation factor variance
[25] .goodness-of-fit
[26] .adjusted goodness-of-fit
[27] .comparative fit index
[28] .root-mean-square error of approximation
[29]. Boyle
[30] .Kotsou, Leys, & Fossion
[31] .Pradipto, Winata, C., Murti, & Azizah
[32].Schreiber, Grant, & Odlaug
- الحسینی المدرسی، سید مهدی؛ امینیان ابولفضل؛ باقری، هوشمند. (1396). تاثیر نوع وبگردی و محیط فروشگاه بر خرید آنی آنلاین در شهر یزد با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری. مجله پژوهشهای روانشناسی اجتماعی، 11، 136-12.
- امینیان جزی ، ابوالفضل (1394) اثر لذتجوئی و محیط فروشگاه بر خرید آنی آنلاین با توجه به نوع وبگردی، پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی-بازاریابی، دانشگاه یزد.
- بهرنگ، خسرو.، کریمی باغملک، آیت الله؛ برادران زاد، نجمه؛ محمدی، زهره. (1393). تاثیر آموزش گروهی به روش شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی برکاهش خشم دانشجویان زن رشته روانشناسی دانشگاه آزاد شهرستان بهبهان. مجله اصول بهداشت روانی، 3، 327-312.
- حسنی، جعفر (۱۳۸۹). خصوصیات روان‌سنجی پرسشنامۀ نظم‌جویی شناختی هیجان. مجلۀ روانشناسی بالینی، ۲(۳): 84-73.
- لالوها، غزل؛ میری، عبدالرضا. (1398). بررسی نقش تعاملات فرا اجتماعی بر رفتار خرید آنی مصرف‌کننده در تجارت اجتماعی. مجله مدیریت توسعه و تحول، 11، 77-62.
- کشاورز، فاطمه.، وطن خواه، حمیدرضا. (1395). اثربخشی مداخله ذهن آگاهی بر کاهش خشم نوجوانان. مجله روانشناسی، 5، 75-61.
- قاسمی جوبنه، رضا؛ عرب زاده، رضا؛ جلیلی نیکو، سیداحمد و علیپور، زهرا. (1395). بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی فرم کوتاه مقیاس ذهن آگاهی فرایبورگ. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 12، 70-58.
- فولادچنگ، محبوبه؛ حسن نیا، سمیه. (1394). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر شادکامی و خودکارآمدی زنان سرپرست خانوار. فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه، 12، 64-50.
- میرابی، وحید رضا؛ غلامرضا تهرانی، ابوالقاسم. (1392). ارزیابی عوامل تاثیرگذار بر رفتارخرید آنی (مطالعه موردی: خریداران پوشاک و البسه جدید در پاساژهای شهرکرج). تحقیقات بازاریابی نوین، 3، 88-73.
- نریمانی، محمد؛ عالی ساری نصیرلو، کریم؛ عفت پرور، سودا. (1392). اثربخشی آموزش متمرکز بر هیجان بر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان دانش آموزان آزار دیده عاطفی. مشاوره کاربردی، 3، 51-32.
- نریمانی، محمد؛ عباسی، مسلم؛ ابوالقاسمی، عباس؛ احدی، بتول. (1392). مقایسه اثربخشی آموزش پذیرش و تعهد درمانی با آموزش تنظیم هیجان بر سازگاری دانش آموزان دارای اختلال ریاضی، مجله ناتوانیهای یادگیری، 2، 114-101.
- Boyle, C. C., Stanton, A. L., Ganz, P. A., Crespi, C. M., & Bower, J. E. (2017). Improvements in emotion regulation following mindfulness meditation: Effects on depressive symptoms and perceived stress in younger breast cancer survivors. Journal of consulting and clinical psychology, 85(4), 397.
- Charoensukmongkol, P. (2014). Benefits of mindfulness meditation on emotional intelligence, general self-efficacy, and perceived stress: evidence from Thailand. Journal of Spirituality in Mental Health, 16(3), 171-192.
- Dixon, M. R., Paliliunas, D., Belisle, J., & Shaffer, J. L. (2019). The effect of brief mindfulness training on momentary impulsivity. Journal of Contextual Behavioral Science, 11, 15-20.
- Foroughi, A., Buang, N. A., & Sadeghi, R. H. M. (2012). Exploring the influence of situational factors (money & time available) on impulse buying behaviour among different ethics. International Journal of Fundamental Psychology & Social Sciences (IJFPSS), 2(2), 41-44.
- Friese, M., Messner, C., & Schaffner, Y. (2012). Mindfulness meditation counteracts self-control depletion. Consciousness and cognition, 21(2), 1016-1022.
- Garnefski, N., & Kraaij, V. (2007). The cognitive emotion regulation questionnaire. European Journal of Psychological Assessment, 23(3), 141-149.
- Herabadi, A. G., Verplanken, B., & Van Knippenberg, A. (2009). Consumption experience of impulse buying in Indonesia: Emotional arousal and hedonistic considerations. Asian Journal of Social Psychology, 12(1), 20-31.
- Howells, F. M., Ives-Deliperi, V. L., Horn, N. R., & Stein, D. J. (2012). Mindfulness based cognitive therapy improves frontal control in bipolar disorder: a pilot EEG study. BMC psychiatry, 12(1), 15.
- Huang, L. T. (2016). Flow and social capital theory in online impulse buying. Journal of Business Research, 69(6), 2277-2283.
- Kotsou, I., Leys, C., & Fossion, P. (2018). Acceptance alone is a better predictor of psychopathology and well-being than emotional competence, emotion regulation and mindfulness. Journal of affective disorders, 226, 142-145.
- Park, E. J., Kim, E. Y., Funches, V. M., & Foxx, W. (2012). Apparel product attributes, web browsing, and e-impulse buying on shopping websites. Journal of Business Research, 65(11), 1583-1589.
- Park, H. J., & Dhandra, T. K. (2017). Relation between dispositional mindfulness and impulsive buying tendency: Role of trait emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 105, 208-212.
- Peters, J. R., Erisman, S. M., & Roemer, L. (2011). A preliminary investigation of the relationships between dispositional mindfulness and impulsivity. Mindfulness, 2(4), 228-235.
- Pradipto, Y. D., Winata, C., Murti, K., & Azizah, A. (2016). Think again before you buy: The relationship between self-regulation and impulsive buying behaviors among Jakarta young adults. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 222, 177-185.
- Roth, G., Vansteenkiste, M., & Ryan, R. M. (2019). Integrative emotion regulation: Process and development from a self-determination theory perspective. Development and psychopathology, 31(3), 945-956.
- Schreiber, L. R., Grant, J. E., & Odlaug, B. L. (2012). Emotion regulation and impulsivity in young adults. Journal of psychiatric research, 46(5), 651-658.
- Sermboonsang, R., Tansuhaj, P. S., Silpakit, C., & Chaisuwan, C. (2020). Mindfulness-based transformational learning for managing impulse buying. Journal of Education for Business, 95(2), 129-137.
- Sharma, B. K., Mishra, S., & Arora, L. (2018). Does Social Medium Influence Impulse Buying of Indian Buyers?. Journal of Management Research, 18(1), 27-36.
- Sohn, S. H., & Choi, Y. J. (2012). A model of compulsive buying: Dysfunctional beliefs and self-regulation of compulsive buyers. Social Behavior and Personality: an international journal, 40(10), 1611-1624.
- Soler, J., Elices, M., Pascual, J. C., Martín-Blanco, A., Feliu-Soler, A., Carmona, C., & Portella, M. J. (2016). Effects of mindfulness training on different components of impulsivity in borderline personality disorder: results from a pilot randomized study. Borderline personality disorder and emotion dysregulation, 3(1), 1.
- Su, C. S., & Lu, P. H. (2018). A study of the factors influencing customers’ impulse buying behavior in restaurants. Advances in Hospitality and Tourism Research (AHTR), 6(1), 47-67.
- Vine, V., Bernstein, E. E., & Nolen-Hoeksema, S. (2019). Less is more? Effects of exhaustive vs. minimal emotion labelling on emotion regulation strategy planning. Cognition and Emotion, 33(4), 855-862.
- Vonkeman, C., Verhagen, T., & Van Dolen, W. (2017). Role of local presence in online impulse buying. Information & management, 54(8), 1038-1048.
- Walach, H., Buchheld, N., Buttenmüller, V., Kleinknecht, N., & Schmidt, S. (2006). Measuring mindfulness—the Freiburg mindfulness inventory (FMI). Personality and individual differences, 40(8), 1543-1555.
- Williams, A. D. (2012). Comparison of emotion regulation deficits and impulsivity in pathological gamblers and compulsive buyers. Gambling Research: Journal of the National Association for Gambling Studies (Australia), 23(2), 3.
- Williams, A. D., & Grisham, J. R. (2012). Impulsivity, emotion regulation, and mindful attentional focus in compulsive buying. Cognitive Therapy and Research, 36(5), 451-457.
)