نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار دکترای تخصصی روانشناسی بالینی، گروه مشاوره، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مشاوره خانواده، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران
3 استادیار دکترای تخصصی مشاوره توانبخشی، گروه مشاوره، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران
4 دانشجوی دکتری تخصصی مشاوره توانبخشی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران
چکیده
هدف: زوجین مواجه شده با خیانت با حجم گسترده‌ای از آسیب‌های ویرانگر مواجه می‌شوند از این رو مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه هوش اخلاقی و نگرش به رابطه فرا زناشویی با میانجی‌گری کمال‌گرایی در مردان متأهل صورت گرفت.
روش: پژوهش حاضر از نوع همبستگی و ازنظر شیوه توصیفی – تحلیلی می‌باشد. جامعه آماری شامل مردان متأهل شهر کرمانشاه و روش نمونه‌گیری در دسترس بوده که 100 نفر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات شامل پرسشنامه‌های هوش اخلاقی لنیک و کیل (2005)، مقیاس نگرش به روابط فرا زناشویی واتلی (2008) و مقیاس کمال‌گرایی هیل (2004) بودند. تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو بخش آمار توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری) با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS 25 و PLS 3 انجام شد.
یافته‌ها: نتایج یافته‌ها نشان داد بین هوش اخلاقی و نگرش به روابط فرا زناشویی رابطه منفی و معنی‌دار (274/0-=r و 05/0>p)، بین هوش اخلاقی و کمال‌گرایی رابطه معنادار منفی (251/0- =r و 05/0>p)، بین کمال‌گرایی و نگرش به روابط فرا زناشویی رابطه مثبت و معنی‌داری (234/0 =r و 05/0>p) و همچنین بین هوش اخلاقی و نگرش به روابط فرا زناشویی با نقش میانجی کمال‌گرایی رابطه منفی و معنی‌داری وجود دارد (059/0-=r و 05/0>p).
نتیجه گیری: هوش اخلاقی با کمال‌گرایی و روابط فرازناشویی ارتباط دارد و هوش اخلاقی بالا می‌تواند پیش‌بینی کننده جنبه‌های مثبت کمال‌گرایی و نگرش منفی‌تری به روابط فرازناشویی باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The relationship between moral intelligence and attitude towards extramarital relationship with the mediation of perfectionism in married men
نویسندگان [English]
- manochehr azkhosh 1
- ghazal salimi 2
- parvin jafari 3
- Roya mersa 4
1 Associate Professor, Ph.D. in Clinical Psychology, Counseling Department, University of Rehabilitation Sciences and Social Health, Tehran, Iran
2 Master's student in Family Counseling, University of Rehabilitation Sciences and Social Health, Tehran, Iran
3 Assistant Professor of Rehabilitation Counseling, Department of Counseling, University of Rehabilitation Sciences and Social Health, Tehran, Iran
4 PhD student in rehabilitation counseling, University of Rehabilitation Sciences and Social Health, Tehran, Iran
چکیده [English]
Introduction: Couples facing infidelity often suffer severe emotional trauma. To investigate the relationship between moral intelligence, perfectionism, and attitudes toward extramarital relationships in married men, we conducted a study.
method: The present research is a correlational study of the structural equation model type. The statistical population consisted of 100 married men from Kermanshah in 2022. The sampling method used was availability. Data collection tools included the moral intelligence questionnaires of Lenik and Keel (2005), Whatley's (2008) attitude scale towards extramarital relationships, and Hill's (2004) perfectionism scale. Data analysis was done in two parts: descriptive statistics (mean, standard deviation) and inferential statistics (Pearson correlation coefficient and structural equations) using SPSS 25 and PLS 3 statistical software.
Findings: The results of the findings showed a negative and significant relationship between moral intelligence and attitude towards extramarital relationships (r=-0.274 and p05/0>), and a significant negative relationship between moral intelligence and perfectionism (r=-0.251 and p05/0>), there is a positive and significant relationship between perfectionism and attitude towards extramarital relationships (r = 0.234 and p05/0>), as well as a negative and significance relationship between moral intelligence and attitude towards extramarital relationships with the mediating role of perfectionism (r=-0.059 and p05/0>).
Conclusion: Moral intelligence is related to perfectionism and extramarital relationships, and high moral intelligence can predict the positive aspects of perfectionism and a more negative attitude towards extramarital relationships.
کلیدواژه‌ها [English]
- "moral intelligence"
- "attitude towards extramarital relationships"
- "perfectionism"
- "married men"
مقدمه
خانواده به لحاظ قدمت، ابتدایی‌ترین و به لحاظ گستردگی جهان شمول‌ترین نهاد اجتماعی است؛ روابط مناسب در جامعه بر اساس روابط مناسب در خانواده شکل می‌گیرد و به تبع آن جامعه از ثبات بیشتری برخوردار است (انتظارخیر، علیوندی، حسینی‌نصب، 2022 ؛ جکسون[1]، میلر، اوکا و هنری، 2014). از دیر باز اهمیت خانواده از هیچکس پوشیده نبوده است اما در دنیای امروزی به نسبت قرن‌های گذشته این مهم، با تعارضات و مشکلات گسترده‌تری روبه‌رو است (شمسی، همتی و عنایت، 2022). این نهاد که کانون اولیه جامعه می‌باشد نباید به آسانی گریبانگیر تزلزل و فروپاشی گردد و وجود عشق و حسن معاشرت در میان اعضای خانواده به ویژه زن و شوهر الزامی است (برخورداری، 2022). شروع تشکیل یک خانواده با ازدواج است و در صورتی یک ازدواج موفق در نظر گرفته میشود که سه مولفه مهم از جمله تعهد، جاذبه و تفاهم را دارا باشد، که در این میان نیز قوی‌ترین عامل که می‌تواند پیش‌بینی کننده کیفیت و ثبات روابط زناشویی گردد؛ تعهد می‌باشد (موسکو[2]، 2009). استحکام در پیوندهای خانوادگی در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است اما در هر صورت در تمام فرهنگ‌ها اهمیت آن را نمی‌توان نادیده گرفت (آلزینا و گیولیانو[3]، 2010). اما افراد به دلایل مختلف، روابط فرازناشویی که رایج‌ترین آن خیانت بوده؛ برای آنها جلب توجه کرده و به این مسیر قدم می‌گذارند (گریلی[4]، 1994). تعریف خیانت کاری دشوار است زیرا ممکن است تعاریف بین زوجین و افراد متفاوت باشد اما به طور کلی به عنوان «نقض قرارداد مفروض یا اعلام شده زوج در مورد انحصار عاطفی و / یا جنسی» تعریف شده است (حاصلی، شریعتی، نظری، کرامت و امامیان، 2019). خیانت یک تخلف رایج و در عین حال جدی در روابط عاشقانه است. تخمین زده میشود که خیانت در 20 تا 25 درصد ازدواج ها رخ می دهد و نزدیک به 75 درصد از روابط دوستانه احساسی با خیانت مواجه می‌گردد (شرووت و ویگل[5]، 2020). اما تاکنون نتایج دقیقی از این معضل در داخل کشور منتشر نشده است هرچند که در جهان 10 تا 15 درصد از زوجین داشتن این تجربه را گزارش داده‌اند (فریسکو[6]، ونگر و کریگر، 2017 ؛ نصیری، هنرپروران، جواد زاده و سامانی، 2022). خیانت از تکان‌دهنده‌ترین مسائل برای زوجین و خانواده‌ها می‌باشد (اتکینز، بااوکام و جاکوبسون، 2001). این عامل با هر تعریفی یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده ثبات نظام خانوادگی است و در واقع متداول‌ترین دلیل طلاق ذکر شده است (مک‌کارتی[7] و ادوارد، 2010 ؛ مک‌آن‌نولتی[8] و برینمان، 2007 ؛ مک‌آلیستر[9]، هندرسون، مدداک، دودل، فینچام، براث‌وایت، 2020). و موجب آسیب جدی به سلامت روحی و جسمی فرد خیانت دیده و همچنین خیانت‌کار میشود (هال و فینچام[10]، 2009). همچنین شکی نیست که این امر و در نهایت جدایی والدین یکی از مهمترین اتفاقات نامطلوب زندگی کودک است. طلاق والدین از دیرباز با محدودیت‌های مذهبی و سیاسی مواجه بوده است، زیرا ازدواج به عنوان رکن اصلی تشکیل خانواده مطرح بوده است. در نتیجه، طلاق مدت‌ها بود که انگ اجتماعی محسوب می‌شد و تنها در دهه های پایانی قرن بیستم بود که طلاق به عنوان یک امر عادی اجتماعی پذیرفته شد (آروسپرگ، والساک، پونوکنی و براث[11]، 2019).
احتمال اینکه فردی مرتکب خیانت شود به بسیاری از عوامل می‌تواند مرتبط باشد (بریور[12]، هانت، جیمز و ابل، 2015). یکی از عواملی که جدیدا به حوزه علم راه یافته و می‌تواند در روابط بین زوجین همچنین خیانت و طلاق موثر باشد؛ هوش اخلاقی است (بلوچ[13]، هاسه و لونسون، 2014). هوش اخلاقی ظرفیت درک درست از نادرست است. یعنی اعتقادات اخلاقی قوی داشته باشیم و به آنها عمل کنیم تا رفتار درست و شرافتمندانه داشته باشیم (خامپا[14]، 2019 ؛ پاتپیتاساری[15]، بودیمنسای، ساپریا و رحمت[16]، 2022). هوش اخلاقی «هوش حیاتی» برای همه انسان‌ها است و به مثابه یک راهنما برای رفتار عمل می‌کند و کمک می‌کند تا ما اعمال هوشمندانه و بهینه‌ای داشته باشیم (زاده، 2018). توانایی درک درست اخلاق، داشتن اصول اخلاقی قوی (از جمله خودکنترلی، توجه، احترام، مهربانی، انصاف و صبر) و عمل به آنها و همچنین رفتار در جهت درست می‌تواند ناشی از داشتن هوش اخلاقی قوی باشد (معینی‌کیا، طوسی و جاویدپور، 2021). بر این اساس کسی که هوش اخلاقی بالایی دارد به احتمال زیاد دارای رفتارهای اجتماعی مطلوب‌تر است و به تبع کسی که رفتار مطلوب را از خود ارائه می‌دهد یا درصدد انجام آن است، دغدغه اصلاح امور دیگران را نیز دارد (گلمحمدیان، بهروزی و یاسمی‌نژاد، 2015). چرا که هوش اخلاقی، اشکال دیگر هوش را نیز به انجام کارهای ارزشمند هدایت می‌کند (چان[17]، 2023). افراد از طریق اخلاق رفتار خود را با معیارهای صحیح انطباق می‌دهند که در این میان یکی از نظریه‌های اخلاقی که از ظرفیت‌های در خور توجهی در تبیین خیر و سعادت آدمی برخوردار است؛ کمال گرایی می‌باشد (قطب و خالقی‌پور، 2020). کمال گرایی گرایشی است که شامل تعیین استانداردهای بیش از حد بالا برای خود و بیان ارزیابی انتقادی نسبت به عملکرد خود است( لین و موینکز[18]، 2022). فروید[19] معتقد بود که کمال گرایی ناشی از من برتر[20] فرد است که خواستار موفقیت و رفتار برتر است (توماس و بیگاتی[21]، 2020). افراد با کمال‌گرایی زیاد نه‌تنها استانداردهای بالاتری را برای خود تعیین می‌کنند، بلکه عموماً از دیگران نیز انتظارات کمال گرایانه دارند. بر اساس این دیدگاه کاملاً طبیعی است که در عرصه روابط زناشویی نیز همسران با تمایلات و ویژگی‌های کمال گرایانه، از خود و همسرشان انتظارات خاص داشته باشند؛ و به روابط خود را بر اساس سطوح کمال‌گرایی‌شان نگاه کنند (هاماچک[22]، 1978).
در حالی که تحقیقات فشرده و مداوم بر روی عوامل تعیین کننده بی ثباتی زناشویی منجر به شناسایی تعداد زیادی از عوامل خطر شده است، این سوال که چرا در بسیاری از کشورهای بسیار توسعه یافته روند صعودی شدید و تقریبا مستمری در نرخ طلاق وجود داشته است، بی پاسخ مانده است (واگنر[23]، 2020). نرخ طلاق در اروپا و ایالات متحده در نیم قرن گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته و در سطوح بالایی تثبیت شده است (هوگندورن، لئوپود و بول[24]، 2020). در صورت افزایش نرخ بیوفایی و گرایش به روابط فرا زناشویی در بین همسران و در صورت تداوم و افزایش آن ابتذال خانواده به‌عنوان اصلی‌ترین بنیان جامعه، منجر به انحطاط کل جامعه خواهد شد. از این رو با توجه به اهمیت نظام خانواده در جامعه و آسیب‌زایی روابط فرا زناشویی بر زوجین و تأثیر این روابط بر پایداری نظام خانواده همچنین ضرورت یافتن متغییرهایی که می‌تواند بر خیانت موثر بوده و از این رویداد آسیب رسان جلوگیری نماید، مطالعه حاضر با هدف تعیین رابطه هوش اخلاقی و نگرش به رابطه فرا زناشویی با میانجی‌گری کمال‌گرایی در مردان متأهل صورت گرفت.
روش
مطالعه حاضر همبستگی از نوع مدل معادلات ساختاری است که جامعه آماری این پژوهش شامل مردان متأهل شهر کرمانشاه در سال 1401 بود که بعد از کسب مجوز ازکمیته اخلاق دانشگاه علوم توان بخشی و سلامت اجتماعی و دریافت کد اخلاق به شماره ((IR.USWR.REC.1401.225 در این میان 100 نفر از حاضرین در اماکن عمومی به صورت در دسترس و پس از توضیحات لازم و اخذ رضایت همچنین تطابق این افراد با معیارهای ورود و خروج، به مطالعه وارد شدند. به منظور تعیین حجم نمونه لازم با در نظر گرفتن 5% خطای نوع اول و توان آزمون 80% و اندازه اثر متوسط کوهن به میزان f2 = R2/(1 – R2)=0.12 (میزان همبستگی بین هوش اخلاقی با رابطه فرازناشویی تقریبا برابر 0.32 بر اساس مطالعه *ثمینه بهادری جهرمی در نظر گرفته شده است) و با در نظر گرفتن سه متغیر پیش بین حجم نمونه تقریبا برابر ۱۰۰ برآورد شد. حجم کم نمونه‌ها ناشی از محدودیت موجود در جمع‌آوری داده‌ها بود. ملاک‌های ورود به این مطالعه با توجه به اینکه مشکلات رابطه بعد از سال اول ازدواج بیشتر نمایان میشود شامل: گذشت 2 سال از زمان ازدواج همچنین سواد خواندن و نوشتن بود و در صورت نداشتن هر یک از این موارد و مخدوش بودن پرسشنامه تکمیل شده؛ واحدهای پژوهش از مطالعه خارج می‌شدند. لازم به ذکر است جهت محرمانه بودن اطلاعات شرکت‌کنندگان پرسشنامه‌ها بدون ذکر نام افراد تکمیل گردید و به آنها اطمینان داده شد که اطلاعات مذبور کاملا محرمانه خواهد بود و پس از دو سال به طور کلی معدوم خواهد شد. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌ای استفاده شد که خود علاوه بر اطلاعات جمعیت شناختی واحدهای پژوهش، از سه پرسشنامه استاندارد هوش اخلاقی لنیک و کیل (2005)، مقیاس نگرش به روابط فرا زناشویی واتلی (2008) و مقیاس کمال‌گرایی هیل (2004) تشکیل شده بود.
ابزارهای پژوهش
الف) هوش اخلاقی لنیک و کیل: پرسشنامه هوش اخلاقی توسط لنیک و کیل در سال (2005) تدوین‌شده و دارای 20 سؤال با چهار خرده مقیاس است که درستکاری، مسئولیتپذیری، گذشت و دلسوزی را می‌سنجد. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفا کرونباخ 94٪ گزارش و همچنین روایی صوری و محتوایی آن نیز تایید شده است (سیستانپور[25]، اصغری، سالیانی و مویینی‌زاده، ۲۰۲۱). شیوه نمره‌گذاری این پرسشنامه بر اساس طیف پنج‌درجه‌ای لیکرت می‌باشد. در این پرسشنامه هر پاسخ‌دهنده درمجموع امتیازی بین حداقل 40 و حداکثر 200 کسب می‌کند که با تقسیم آن بر 2 امتیاز نهایی هوش اخلاقی امتیازی وی بین 20 تا 100 خواهد بود. درنهایت امتیاز 90 الی 100 عالی، امتیاز 80 الی 89 خیلی خوب، 70 الی 79 خوب و 69 و کمتر از آن ضعیف است.
ب) نگرش به روابط فرا زناشویی واتلی: پرسشنامه نگرش به روابط فرا زناشویی توسط واتلی (2008) به‌منظور سنجش نگرش به روابط فرا زناشویی طراحی و تدوین و در ایران توسط عبدالله زاده (1389) ترجمه و اعتباریابی شده است. این پرسشنامه دارای 12 سؤال بوده که بر اساس طیف لیکرت هفت‌درجه‌ای به سنجش نگرش به روابط فرا زناشویی می‌پردازد. برای محاسبه امتیاز کل پرسشنامه، نمره همه گویه‌های پرسشنامه باهم جمع میشود. حداقل و حداکثر امتیاز این پرسشنامه به ترتیب 12 و 84 می‌باشد. هر چه امتیاز حاصل‌شده از این پرسشنامه بیشتر باشد، نشان‌دهنده میزان بیشتر پذیرش خیانت و نگرش مثبت به خیانت خواهد بود و بالعکس. آلفای کرونباخ در بین 383 نفر از مردان و زنان مجرد و متاهل ساکن شهرهای علی‌آباد و بهشهر که به صورت تصادفی انتخب شدند، 84/0 بدست آمده است. ضریب بازآزمایی حاصل از اجرای این آزمون نیز 87/0 بدست آمد (خلیلی، بهمنی، خانجانی و واحدی، ۲۰۲۱).
ج) کمال‌گرایی هیل: پرسشنامه کمال‌گرایی توسط هیل و همکارانش (2004) طراحی و اعتبار یابی شده است، این پرسشنامه شامل 58 گویه بسته پاسخ بر اساس طیف پنج‌درجه‌ای لیکرت می‌باشد، این پرسشنامه شش بعد حساسیت بین فردی، تلاش برای عالی بودن، نظم و سازماندهی، ادراک فشار از سوی والدین، هدفمندی و استانداردهای بالا برای دیگران را موردسنجش قرار می‌دهد، نسخه فارسی این پرسشنامه توسط هومن و سمائی در سال 1389 در نمونه ایرانی اعتباریابی، رواسازی و هنجاریابی شد (عباسی و خیرا...پور، ۲۰۱۹).
جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها ابتدا به‌منظور توصیف داده‌های مطالعه، شاخص‌های توصیفی مانند میانگین، انحراف معیار و IQR محاسبه شد. سپس میزان همبستگی هرکدام از سطوح متغیرهای موردمطالعه با استفاده از روش ضریب همبستگی پیرسون برآورد و معنی‌داری آنها توسط آزمون دو دامنه t-student بررسی گردید. برآورد فاصله‌ای ضرایب نیز با استفاده از روش بوت استراپ (Bootstrap) با سطح معنی‌داری ۵ درصد محاسبه گردید. در گام بعدی به‌منظور بررسی اثر علیتی مستقیم و غیرمستقیم هوش اخلاقی و رابطه فرا زناشویی با کمال‌گرایی از روش تحلیل مسیر (Path Analysis) استفاده‌شد. بدین منظور آنالیز میانجی (Mediation process analysis) با استفاده از روش بوت استراپ، اثر مستقیم و غیرمستقیم هوش اخلاقی و رابطه فرا زناشویی از طریق متغیر میانجی کمال‌گرایی برآورد گردید. آنالیز در نرم‌افزار SPSS Macro ورژن 25 و Pls3 انجام شد. استفاده از Pls به این دلیل بود که؛ حداقل مربعات جزئی، یک روش ناپارامتریک است و به حجم نمونه حساسیت کمتری دارد و نیازی به نرمال بودن داده‌ها ندارد.
یافته‌ها
برای تجزیه و تحلیل داده‌ها این بخش را به دو قسمت توصیفی و استنباطی تقسیم می‌کنیم. در بخش ابتدایی شاخص‌های توصیفی متغیرهای اصلی پژوهش بیان و بررسی میشود. در بخش استنباطی با استفاده از روش‌های آماری مانند ضریب همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری به بررسی فرضیه‌های تحقیق پرداخته میشود. تعداد نمونه‌های تحقیق برابر 100 نفر بوده است.
جدول 1. جدول توزیع فراوانی تحصیلات، شغل و تعداد فرزند پاسخگویان
|
متغیر |
گروه |
فراوانی |
درصد فراوانی |
درصد تجمعی |
|
تحصیلات |
دیپلم |
12 |
12 |
12 |
|
|
کاردانی |
26 |
26 |
38 |
|
|
کارشناسی |
44 |
44 |
82 |
|
|
ارشد و بالاتر |
18 |
18 |
100 |
|
شغل |
آزاد |
51 |
51 |
51 |
|
|
دولتی |
44 |
44 |
95 |
|
|
بیکار |
5 |
5 |
100 |
|
تعداد فرزند |
بدون فرزند |
21 |
21 |
21 |
|
|
یک فرزند |
35 |
35 |
56 |
|
|
دو فرزند |
34 |
34 |
90 |
|
|
سه یا بیشتر |
10 |
10 |
100 |
جدول فوق توزیع فراوانی تحصیلات، شغل و تعداد فرزندان پاسخگویان را در پژوش حاضر نشان می‌دهد. همانطور که مشاهده میشود در بخش تحصیلات بیشترین فراوانی مربوط به افراد دارای مدرک کارشناسی است. در بخش شغل، شغل آزاد بیشترین فراوانی را دارد و در بخش تعداد فرزند بیشترین فراوانی مربوطه به افراد تک فرزندی است.
جدول ۲ شاخص‌های توصیفی و بررسی نرمال بودن متغیرهای اصلی پژوهش را نشان می‌دهد. مشاهده میشود میانگین و انحراف استاندارد متغیر هوش اخلاقی به ترتیب برابر 40/81 و 737/10، میانگین و انحراف استاندارد متغیر هوش کمال‌گرایی به ترتیب برابر 74/202 و 544/29 و میانگین و انحراف استاندارد متغیر نگرش به روابط فرازناشویی به ترتیب برابر 60/22 و 656/9 می‌باشد. همچنین مشاهده میشود مقادیر آماره کولموگروف-اسمیرنوف برای همه متغیرهای اصلی پژوهش کم بوده و مقادیر معنی‌داری نظیر هر کدام بیشتر از مقدار 050/0 بوده و این یعنی داده‌های هر متغیر در سطح اطمینان 95 درصد دارای توزیع نرمال می‌باشند.
برای سنجش روایی ابزار تحقیق از روش روایی همگرایی استفاده شد. روایی همگرا عبارتست از همبستگی نبستا قوی میان سوال مربوط به یک بعد با همان بعد. برای این منظور همبستگی میان خرده مقیاس‌های هوش اخلاقی با نگرش به روابط فرازناشویی در جدول 1 آورده شده است:
جدول 3. ضرایب همبستگی بین نگرش به روابط فرا زناشویی با خرده مقیاس‌های هوش اخلاقی
|
نگرش به روابط فرازناشویی |
|
درستکاری |
مسئولیت پذیری |
گذشت |
دلسوزی |
|
ضریب همبستگی |
298/0- |
326/0- |
269/0- |
192/0- |
|
|
|
معناداری |
003/0 |
001/0 |
007/0 |
055/0 |
در جدول فوق ضرایب همبستگی بین نگرش به روابط فرازناشویی با خرده مقیاس‌های هوش اخلاقی نشان داده شده است. می‌توان مشاهده نمود که ضریب همبستگی بین خرده مقیاس‌های درستکاری، مسئولیت پذیری، گذشت و دلسوزی با نگراش به روابط فرازناشویی به ترتیب برابر 298/0-، 326/0-، 269/0- و 192/0- بوده است که برای سه خرده مقیاس اول در سطح 05/0 معنادار هستند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت بین خرده مقیاس‌های هوش اخلاقی با متغیر نگرش به روابط فرازناشویی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد.
جدول 4. ضرایب همبستگی بین نگرش به روابط فرازناشویی با ابعاد کمال‌گرایی
|
|
|
حساسیت بین فردی |
تلاش برای عالی بودن |
نظم و سازماندهی |
ادراک فشار از سوی والدین |
هدفمندی |
استانداردهای بالا برای دیگران |
|
نگرش به روابط فرازناشویی |
ضریب همبستگی |
341/0 |
251/0 |
215/0 |
223/0 |
257/0 |
271/0 |
|
|
معناداری |
001/0 |
012/0 |
032/0 |
026/0 |
010/0 |
006/0 |
در جدول فوق ضرایب همبستگی بین نگرش به روابط فرازناشویی با خرده مقیاس‌های کمال گرایی نشان داده شده است. می‌توان مشاهده نمود که ضریب همبستگی بین خرده مقیاس‌های حساسیت بین فردی، تلاش برای عالی بودن، نظم و سازماندهی، ادراک فشار از سوی والدین، هدفمندی و استانداردهای بالا برای دیگران با نگراش به روابط فرازناشویی به ترتیب برابر 341/0، 251/0، 215/0، 223/0، 257/0 و 271/0 بوده است و در سطح 05/0 معنادار هستند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت بین خرده مقیاس‌های کمال گرایی با متغیر نگرش به روابط فرازناشویی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.
جدول 5. ضرایب همبستگی بین متغیرهای اصلی پژوهش
|
|
نگرش به روابط فرازناشویی |
هوش اخلاقی |
|
هوش اخلاقی |
**335/0- |
|
|
کمال گرایی |
**347/0 |
**334/0- |
|
**معنی داری در سطح 05/0 |
|
|
می‌توان مشاهده نمود که ضریب همبستگی بین هوش اخلاقی و کمال گرایی با نگرش به روابط فرازناشویی به ترتیب برابر 335/0- و 347/0 بوده و در سطح 05/0 معنادار هستند و با توجه به اینکه کمتر از 35/0 قرار دارند لذا شدت آنها کمتر از سطح متوسط است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت بین متغیرهای مستقل با متغیر وابسته پژوهش رابطه معکوس و معناداری وجود دارد.
تحلیل مدل معادلات ساختاری
به منظور آزمون فرضیه‌های تحقیق از تحلیل معادلات ساختاری استفاده شده است. شکل زیر روابط ساختاری مدل تحقیق را به صورت همزمان در دو حالت سطح معناداری و ضرایب استاندارد رگرسیونی نشان می‌دهد. همچنین به منظور تخمین برازش مدل از شاخص‌های مختلفی بهره گرفته شده است. اگر ضرایب بارهای عاملی کمتر از 7/0 باشد حذف میشود. شکل زیر مدل اصلاح شده است که تمامی ضرایب بارهای عاملی بالاتر از 7/0 است.
تصویر1. مدل ساختاری نهایی بر اساس مدل مفهومی با مقادیر AVE
برای بررسی کفایت مدل از سه معیار پایایی آلفای کرونباخ، روایی همگرا و پایایی ترکیبی استفاده میشود. در بخش پایایی در سطح معرف و متغیر مکنون بررسی میشود. پایایی معرف از طریق سنجش بارهای عاملی و پایایی متغیرهای مکنون از طریق پایایی ترکیبی بررسی میشود. پایایی در سطح معرف، توان دوم بارهای عاملی گویه‌ها است که حداقل باید 5/0 باشد و به این معناست که حداقل نصف واریانس شاخص توسط متغیر مکنون تبیین شده است. سه معیار مذکور به تفکیک در جدول زیر گنجانده شده‌اند. نتایج نشان داد که همه معیارها در ناحیه مطلوب قرار گرفته‌اند.
جدول 6. نتایج سه معیار آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و روایی همگرا
|
متغیر |
آلفای کرونباخ (Alpha > 0.7) |
پایایی ترکیبی (C.R >0.7) |
میانگین واریانس استخراجی (AVE> 0.5) |
|
ادراک فشار از سوی والدین |
789/0 |
845/0 |
539/0 |
|
استانداردهای بالا برای دیگران |
772/0 |
844/0 |
521/0 |
|
تلاش برای عالی بودن |
749/0 |
841/0 |
553/0 |
|
حساسیت بین فردی |
917/0 |
929/0 |
512/0 |
|
درستکاری |
703/0 |
828/0 |
617/0 |
|
دلسوزی |
727/0 |
827/0 |
550/0 |
|
مسئولیت پذیری |
817/0 |
867/0 |
524/0 |
|
نظم و سازماندهی |
807/0 |
865/0 |
553/0 |
|
نگرش به روابط فرازناشویی |
778/0 |
851/0 |
540/0 |
|
هدفمندی |
807/0 |
865/0 |
560/0 |
|
هوش اخلاقی |
876/0 |
902/0 |
536/0 |
|
کمال گرایی |
906/0 |
922/0 |
543/0 |
با توجه به اینکه مقدار آلفای کرونباخ همه متغیرها بیشتر از 7/0 است بنابراین می‌توان گفت که پایایی مدل تایید میشود. همچنین میزان ضرایب پایایی ترکیبی برای هر متغیر بیشتر از 7/0 بوده و در نتیجه پایایی ترکیبی نیز تایید میشود. معیار ارزیابی روایی همگرا به معنی میانگین واریانس مشترک بین متغیر مکنون و معرف‌هایش است و حداقل مقدار قابل قبول آن 5/0 است. در این مدل روایی همگرای متغیرهای هوش اخلاقی، کمال گرایی و نگرش به روابط فرازناشویی به ترتیب برابر 536/0، 543/0 و 540/0 بوده که همگی در سطح مناسب و قابل قبول است.
نتایج فرضیه های مدل
نتایج حاکی از آن است که ضریب معناداری سه مسیر میان متغیرهای هوش اخلاقی، کمال گرایی و نگرش به روابط فرازناشویی ( به ترتیب 619/2، 582/2 و 299/2) از 96/1 بیشترند که این مطلب نشان دهنده این امر است که تاثیر هوش اخلاقی بر کمال گرایی و همچنین تاثیر غیرمستقیم هوش اخلاقی بر نگرش به روابط فرازناشویی از طریق متغیر میانجی کمال گرایی، در سطح اطمینان 95/0 معنادار بوده و باعث تایید هر 4 چهار فرضیه پژوهش میشود. جدول زیر نتایج فرضیه ها را نشان می دهد:
جدول 7. نتایج کلی فرضیات پژوهش
|
فرضیه |
آماره T |
سطح معناداری |
نتیجه |
|
|
|
هوش اخلاقی بر کمال گرایی تاثیر منفی معنادار دارد. |
619/2 |
030/0 |
تایید |
|
|
|
کمال گرایی بر نگرش به روابط فرازناشویی تاثیر مثبت معنادار دارد. |
582/2 |
032/0 |
تایید |
|
|
|
هوش اخلاقی بر نگرش به روابط فرازناشویی تاثیر منفی معنادار دارد. |
299/2 |
025/0 |
تایید |
|
|
|
|
بین هوش اخلاقی و نگرش به روابط فرازناشویی با توجه به اینکه مسیر هوش اخلاقی به کمال با نقش واسطه ای کمال گرایی رابطه معناداری وجود دارد. گرایی و کمال گرایی به گرایش به روابط فرازناشویی معنادار است، پس این فرضیه نیز تایید میشود. |
||||
بحث و نتیجه‌گیری
مطالعه حاضر با هدف تعیین رابطه هوش اخلاقی و نگرش به رابطه فرا زناشویی با میانجی‌گری کمال‌گرایی در مردان متأهل صورت گرفت. مهمترین نهادی که تعیین کننده روند رشد شخصی و اجتماعی افراد می‌باشد؛ خانواده است که به نوبه خود محیط عاطفی لازم را نیز فراهم می‌کند. از این رو حفظ و تداوم آن از اهمیت زیادی برخوردار است (جیو و چن[26]، ۲۰۱۶). از مواردی که این نهاد مهم را دچار فروپاشی می‌کند گام نهادن زوجین در روابط فرازناشویی می‌باشد (امارزو[27]، میلر، اسچالتز و تیمرمان، ۲۰۱۲). روابط فرازناشویی آشفتگیهای زیادی را برای خانواده به وجود میآورد (آبادی، سپهری، صالحی و بیگدلی، ۲۰۱۸ ; شاکلفورد[28]، لیبلنک و دراس، ۲۰۰۰). چنانچه در خانوادهای روابط فرازناشویی روی دهد، بیش از همه، همسری که مورد بیوفایی واقعشده، آسیب میبیند و این امر موجب اختلال در سلامت روان و از دستدادن تعادل عاطفی و رفتاری وی میشود (گیپس[29]، زایتس و هیس، ۲۰۱۰ ; جنیفرو[30]، رایت و نوگوچی، ۲۰۱۹). شیوع روابط فرازناشویی و خیانت در مردان نسبت به زنان بیشتر است (جنیفرو، ۲۰۰۹).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بین هوش اخلاقی با نگرش به روابط فرازناشویی در مردان متأهل با میانجی‌گری کمال‌گرایی رابطه معنادار منفی وجود دارد. از طرفی یکی دیگر از نتایج این مطالعه این موضوع بود که بین هوش اخلاقی با نگرش به روابط فرا زناشویی در مردان متأهل رابطه معنادار منفی وجود دارد. که بر اساس نتایج مذکور می‌توان گفت بین هوش اخلاقی و نگرش به روابط فرازناشویی با و بدون میانجی‌گری کمال‌گرایی رابطه معکوس وجود دارد. در واقع در هر صورت افراد دارای هوش اخلاقی بالاتر؛ نگرش منفی‌تری نسبت به روابط فرازناشویی دارند و برعکس. کمال‌جو و همکاران (2017) نیز در مطالعه خود به بررسی ارتباط هوش اخلاقی و نگرش به روابط فرازناشویی با میانجی‌گری جنسیت در افراد متاهل پرداختند و نتایج آنها نشان داد که بین هوش اخلاقی و نگرش به این روابط ارتباطی معنی‌دار و منفی وجود دارد (کمال‌جو، نریمانی، آتادوخت و عبدالقاسمی، ۲۰۱۷). زارعی (2020) نیز در مطالعه خود ارتباط هوش اخلاقی و تعهد زناشویی را برآورد کردند و نشان دادند که بین هوش اخلاقی و تعهد زناشویی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و هوش اخلاقی بر تعهد زناشویی اثر مثبت مستقیم دارد (زارعی، ۲۰۲۰). قزوینی و همکاران (2015) نیز در مطالعه خود ارتباط هوش اخلاقی و رضایت زناشویی همچنین عدم تعهد را بررسی نمودند و نتایج حکایت از ارتباط مثبت و معنی بین هوش اخلاقی و رضایت زناشویی همچنین ارتباطی منفی و معنی‌دار با بی‌تعهدی نسبت به همسر دارد (قزوینی و منصوری، ۲۰۱۵). بر این اساس شاید بتوان گفت چون تعهد با روابط فرازناشویی ارتباط معکوس دارد همسویی نتایج این پژوهش با پژوهش حاضر قابل پذیرش است. همائی (2019) نیز در مطالعه‌ای رابطه هوش اخلاقی و رضایت زناشویی را در پرستاران بررسی نمود و نشان داد که بین این دو مولفه ارتباط معنی دار و مثبتی وجود دارد (همائی، ۲۰۱۹). نتایج پژوهش‌های سنیدر[31] ( 2008) و اشمیت[32] و همکاران (2010) نیز نشان داد که مردان دارای رضایت بالاتر از زندگی زناشویی خود، کمتر درگیر رابطه فرازناشویی می‌شوند (اشمیت، گرین و پروتی، ۲۰۱۶ ; سیندر، بااوکم و گوردون، ۲۰۰۸). بر اساس جستجوهای صورت گرفته توسط پژوهشگران اندک مطالعات برون‌مرزی یافت میشود که به طور مستقیم ارتباط بین هوش اخلاقی و روابط فرازناشویی را ارزیابی کرده باشند هرچند که این مطالعات در داخل کشور تا حدودی مورد توجه قرار گرفته است اما به طور کلی نتایج مطالعات مذکور و بسیاری دیگر از مطالعات بر وجود رابطه بین این دو مولفه صحه می‌گذارند و با مطالعه حاضر همخوانی دارند (اصغری و قاسمی، ۲۰۱۴ ; همایی ۲۰۱۹ ; جهرمی، پایان و بزرگی، ۲۰۱۷ ; نریمان،آقایی و فرهادی، ۲۰۱۹). در تبیین این نتایج می‌توان گفت بسیاری از اعمال و رفتار انسان‌ها از اصول و ارزش‌های اخلاقی ریشه می‌گیرد و از آن متاثر میشود (فلیت[33] و هارمن، ۲۰۱۳). توجه به اصول اخلاقی در پذیرش تفاوت‌ها و توجه به ارزش‌های گوناگون قابل توجه است (یعقوبی، فتحی و محمدزاده، ۲۰۱۸). هوش اخلاقی نیز، اولین بار توسط لنیک و کیل مطرح شد و به معنای عمل کردن مبتنی بر اصول، ارزشها و باورها، راستگویی، مسؤولیتپذیری توانایی قبول اشتباهات، درستکاری، دلسوزی و ... است (لنیک[34] و کیل، ۲۰۰۷، ۲۰۱۱). بر این اساس فردی که از مولفه درستکاری بهره می‌برد رفتار و اعمال او مطابق با اصول اخلاقی است و در چارچوب باورها و اصول اخلاقی گام می‌گذارد. در مولفه مسئولیتپذیری، فرد نتایج احتمالی اعمال خویش را قبول کرده و براساس آن عمل می‌کند و فردی که مولفه دلسوزی هوش اخلاقی را دارا باشد سبب احترام، توجه و مراقبت فرد از دیگران میشود (کوک و فیتزاپاتریک[35]، ۲۰۱۳). بر این اساس شاید بتوان گفت که برخورداری افراد از هوش اخلاقی مطلوب می‌تواند موجب توجه مردان متأهل به مسئولیتپذیری و درستکاری گردد و نگرش و روابط آنها را بر اساس معیارهایی که جز هنجارهای موجود هستند قرار دهد (چانگ[36]، چو، لیو و تو، ۲۰۱۶). از دیگر نتایج این مطالعه می‌توان به این موضوع اشاره کرد که بین هوش اخلاقی و کمال‌گرایی در واحدهای پژوهش رابطه معنادارمنفی وجود داشت در واقع مردان متاهل هرچه در میزان هوش اخلاقی سطح بالاتری داشته باشد میزان کمال‌گرایی کمتر است. انگیزه کمال و تأثیر آن بر رفتار، در طول تاریخ به صورت گسترده‌ای توسط روانشناسان، به ویژه نظریه پردازان روان تحلیل‌گر مورد بحث قرار گرفته و تفاوت‌های فردی زیادی در کمال گرایی وجود دارد، مهمترین مشخصه‌های کمال‌گرایی داشتن اهداف بلندپروازانه، جاه طلبانه، غیرقابل وصول و تلاش افراطی برای رسیدن به این اهداف است (وانگ[37]، چن، ژانگ، لین، سون، وانگ و لو، ۲۰۲۲). انسان به طور طبیعی خواستار کمال است و تمایل به کمال‌گرایی در ذات خود هیچ مشکلی ندارد اما کمال‌گرایی هم می‌تواند جنبه مثبت داشته باشد و هم جنبه منفی، ایراد آنجاست که مقوله کمال‌گرایی به‌صورت نابه‌هنجاری درآید، چرا که ابعاد ناسالم کمال‌گرایی با کمبود اعتمادبه‌نفس، روان‌رنجوری و آسیب‌های زیادی در ارتباط است (آشبی و گنیلکا[38]، ۲۰۱۷). احمد خسروی و همکاران (2020) نیز در پژوهشی نقش میانجی‌گری هوش اخلاقی در رابطه کمال‌گرایی و امید به زندگی مدیران دانشگاه را بررسی نموده و به این نتیجه رسیده‌اند که کمال گرایی با هوش اخلاقی ارتباط دارد (خسروی، حسین‌زاده، شجاعی و صادقی، ۲۰۲۰). قطب و خالقی‌پور (۲۰۲۰) نیز نشان داد که کمال‌گرایی در صورتی که جنبه مثبت آن را در نظر گرفت می‌تواند پیش‌بینی‌کننده مولفه‌های اخلاقی باشد (قطب و خالقی‌پور ، ۲۰۲۰). یانگ[39] و همکاران (2014) نیز در مطالعه خود به این نکته اشاره کردند که افراد دارای جنبه‌های مثبت کمال‌گرایی، بیشتر به ارزش‌های اخلاقی توجه کرده و می‌تواند به توضیح تفاوت‌های فردی در ارزشها، فضایل و قضاوت‌های اخلاقی کمک کند (یانگ و استوبر[40]، وانگ، ۲۰۱۵). استوبر[41] و همکاران نیز (2015) در مطالعه خود تکرار نتایج مطالعه یانگ را ذکر کردند و بر همبستگی بین کمال‌گرایی و توجه به ارزش‌های اخلاقی مهر تاییدی نهادند (یانگ و استوبر، ۲۰۱۶). در تبیین این نتایج شاید بتوان گفت با توجه به اینکه رفتارهای کمال گرایانه مثبت به واسطه احساس رضایتمندی از پیشرفت، تحسین و تمجید؛ تقویت و به سمت دستیابی به موفقیت جهت‌دهی میشود (بورمن[42]، کومارجو، همل و نادلر، ۲۰۱۴). از طرفی کمال‌گرایی منفی با پیامدهای آسیب‌شناختی نظیر عزت نفس پایین، اضطراب و تعلل، باورهای غیرمنطقی، خود انتقادگری، احساس گناه و نشانگان افسردگی مرتبط است (استوبر و کور، ۲۰۱۷). از طرفی هوش اخلاقی در برگیرنده نوعی سازگاری و رفتار حل مسأله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطه های مختلف شناختی، هیجانی و بین فردی شامل میشود. در نتیجه افرادی با هوش اخلاقی بالـا کارهایشـان را بـا اصـول اخلاقی پیوند می‌زنند و چـارچوبی را بـرای عملکرد صحیح رفتارشان بوجود می‌آورند و ولی اگر کمال‌گرایی به سطح افراطی رسیده باشد میل به استانداردهای بالا برای خود و دیگران در این افراد می‌تواند منجر به متهعد نبودن به چارچوب‌ها شود که یکی از آنها روابط زناشویی می‌باشد (کولز[43] ۱۹۹۸ ; ناروز[44] ۲۰۱۰).
اخرین فرضیه این مطالعه به این موضوع پرداخت که آیا بین کمال‌گرایی با نگرش به روابط فرا زناشویی در مردان متأهل رابطه معنادار مثبت وجود دارد که نتایج تایید کننده این فرضیه بود. یارمحمدی و همکاران (2023) به بررسی ارتباط بین کمال گرایی و دلزدگی زناشویی پرداختند و نشان دادند که کمال‌گرایی در زوجین می‌تواند پیش‌بینی کننده دلزدگی و سردی در روابط عاشقانه باشد (یارمحمدی، علیمحمدی، محققی و فرهادی، ۲۰۲۳). مطالعه رایگانی و همکاران ( 2022) نیز که به بررسی ارتباط رضایت زناشویی و کمال‌گرایی پرداختند حکایت از این موضوع داشت که رضایت زناشویی از کمال‌گرایی تاثیر می‌پذیرد و جنبه‌های مثبت کمال‌گرایی می‌تواند موجب بهبود و تقویت رضایت زناشویی گردد. جنبه مثبت کمال‌گرایی موجب ایجاد احساسات مثبت و کاهش استرس‌های روانی می‌گردد هرچند که کمال‌گرایی منفی با عواطف منفی و فشارهای روانی همراه است (رایگانی، اسازادگان و زینلی، ۲۰۲۲). سلطان زاده نیز (2020) نشان داد که کمال گرایی مثبت در افراد با کاهش خیانت زناشویی و به تبعه آن افزایش ثبات و پایداری خانواده ارتباط دارد (سلطان‌زاده، ۲۰۲۱). مطالعه دیمیتروفسکی [45] و همکاران (2002) نیز مهر تاییدی بر این ادعا دارد که کمال گرایی خودمحور با رضایت زناشویی در زنان ارتباط معنی‌دار و منفی دارد (دیمیتروفسکی، شیف و زانانی، ۲۰۰۲). در تبیین این یافته ها می‌توان گفت ناهمخوانی زیاد میان خود واقعی و خود ایده الی که فرد امیدوار است یا آرزو دارد در زندگی زناشویی داشته باشد باعث بوجود آمدن احساس شکست در رابطه میشود. این نوع ناهمخوانی می‌تواند احساسات ملال آوری ایجاد نماید و باعث می‌گردد فرد به صورت ناهنجار دنبال کمال‌گرایی زوجی سوق پیدا کند. در واقع کمال گرایی زوجی عمدتا به این دلیل است که فرد از روابط زناشویی رضایت کامل نداشته یا به عبارتی بین آنچه که می‌خواهد باشد و آنچه که هست تفاوت وجود دارد (آلزنیا و گیولیانو[46]، ۲۰۱۰ ; نایت و اولری[47]، ۲۰۰۶). ویژگی‌هایی در کمال گرایی زوجین نهفته است که می‌تواند نشات گرفته از فاصله‌های موجود بین رابطه زناشویی واقعی فرد و رابطه زناشویی ایده آل آن باشد. در واقع مهمترین مشخصه‌های کمال گرایی زوجی داشتن اهداف زناشویی بلند پروازانه، جاه طلبانه، مبهم، غیر قابل وصول و تلاش افراطی برای رسیدن به این اهداف است. نتیجه این مسئله می تواند کاهش رضایت افراد از رابطه فعلی و رفتن به دنبال روابط ایده ال باشد. جستجوی روابط ایده آل در افراد با کمال گرایی زوجی می‌تواند یکی از دلایل اصلی گرایش به روابط فرازناشویی باشد.
به طور کلی نتایج مطالعه حاضر نشان داد که تاثیر هوش اخلاقی بر کمال‌گرایی و همچنین تاثیر غیرمستقیم هوش اخلاقی بر نگرش به روابط فرازناشویی از طریق متغیر میانجی کمال‌گرایی معنی‌دار است و اذعان می‌دارد که هرچه هوش اخلاقی بیشتر باشد کمال گرایی کمتر است از طرفی در این صورت نگرش به روابط فرازناشویی کمتر و میل به این روابط کاهش پیدا می‌کند.
از محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به محدود بودن نمونه مورد بررسی از مردان متاهل اشاره کرد که این تعداد نمی‌تواند به اندازه کافی و مناسب جهت تعمیم نتایج باشد و باید با احتیاط این کار را انجام دهیم. از دیگر محدودیت‌های مطالعه حاضر می‌توان به روش نمونه‌گیری در دسترس و عدم استفاده از روش نمونه‌گیری کاملا تصادفی اشاره کرد که به علت محدودیت در امکانات و دشواری در اجرای پژوهش در ابعاد گسترده‌تر نام برد. از این رو پیشنهاد میشود در مطالعات آتی جامعه گسترده‌تری از این افراد بررسی شده و نمونه‌گیری به صورت تصادفی باشد ضمنا اگر هردو زوج در مطالعه شرکت نمایند شاید نتایج مطلوب‌تر باشد.
تعارض منافع
نویسندگان این مطالعه اعلام می‌دارند که هیچگونه تضاد منافعی ندارند.
تقدیر و تشکر
نویسندگان برخود می‌دانند که صمیمانه از تمام کسانی که در این مطالعه شرکت نموده و یاری‌گر این مسیر بوده‌اند، تقدیر و تشکر به عمل آورند.
[1] .Jackson
[2] .Mosko
[3] .Alesina & Giuliano
[4] .Greeley
[5] .Shrout and Weigel
[6]. Frisco
[7]. McCarthy
[8] .McAnulty
[9] .McAllister
[10] .Hall & Fincham
[11] .Auersperg ،Vlasak, Ponocny, Barth
[12]. Brewer
[13] .Bloch
[14] .Khampa
[15] .Puspitasari
[16] .Puspitasari, Budimansyah, Sapriya, Rahmat
[17]. Chan
[18] .Lin, Muenks
[19] .Freud
[20] .superego
[21] .Thomas, Bigatti
[22] .Hamachek
[23]. Wagner
[24] .Hogendoorn, Leopold, Bol
[25] .Sistanipour
[26] .Guo & Chen
[27] .Omarzu
[28]. Shackelford
[29] .Gips
[30]. Jeanfreau
[31] .Snyder
[32] .Schmidt
[33] .Flite
[34]. Lennick
[35] .Quek & Fitzpatrick
[36] .Chang
[37] .Wang
[38] .Ashby & Gnilka
[39] .Yang
[40]. Stoeber & Yang
[41] .Stoeber
[42] .Burnam
[43] .Coles
[44] .Narvaez
[45] .Dimitrovsky
[46] .Alesina & Giuliano
[47] .Knight & O’Leary
)